Soňky ýyllarda Türkmenistan köp ugurly logistika ulgamyny döretmek taslamalaryny işjeň durmuşa geçirýär, hususan-da deňiz ulaglary pudagynyň infrastrukturasy giňeýär. 2018-nji ýylda işe girizilen şeýle uly desgalaryň biri hem Hazaryň kenaryndaky Türkmenbaşy Halkara deňiz portudyr.

Häzirki wagtda ol ösen tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan köpugurly uly halkara terminaldyr. Onuň kuwwaty Ýakyn we Orta Gündogaryň, Hindi ummanynyň deňiz ýollary boýunça gatnaşyklary ýola goýmaga mümkinçilik berýär.

Port kem-kemden Gündogar-Günbatar we Demirgazyk-Günorta ugurlarynda yklymyň iň uly ulag merkezine öwrülýär. Mundan başga-da, Ýewropa-Kawkaz-Aziýa (TRACECA) söwda ýolunyň ugrunda ýerleşen portuň tutuş ýylyň dowamynda gämileri kabul edip, gije-gündiziň dowamynda ýük ýüklemek we düşürmek işlerini amala aşyrmaga mümkinçiligi bar. Port Merkezi Aziýany Ýewropa bilen deňiz, gara we demir ýollar arkaly birleşdirýär hem-de sebitdäki iň uly üstaşyr geçiriş merkezi bolup hyzmat edýär.

Soňky ýyllarda Türkmenistanyň deňiz derwezelerinden Ro-Pah derejeli "Berkarar" we "Bagtyar" gämileri bilen Hazarýaka portlaryna ýolagçylardyr ulag akymy ep-esli artdy. Türkmenbaşynyň deňiz duralgasyndan üstaşyr daşalýan ýüküň möçberi artýar. Gämi duralgalarynda dürli ýurtlardan gelýän gämileriň ýüki düşürilýär. Port ýükleri başga ulaglara ýüklemegi hem üpjün edýär. Daşary ýurtlardan getirilýän we eksport edilýän türkmen harytlarynyň möçberi barha artýar.

Garabogazda öndürilen senagat çig mallary, Gyýanlydaky polimer zawodyndan polietilen we polipropilen, Türkmenbaşynyň nebti gaýtadan işleýän zawodlar toplumyndan nebit koksy deňiz portundan Türkiýä, Russiýa, Rumyniýa we beýleki ýurtlara yzygiderli ugradylýar.

Halkara deňiz portunyň umumy kuwwaty nebit önümlerini hasaba almanyňda ýylda 17 million tonna ýük geçirmäge niýetlenendir. Işiň gidişine gözegçilik hemra aragatnaşygy we awtomatlaşdyrylan ulgamlar arkaly amala aşyrylýar.

Bu ýerde gurlan «Balkan» gämi gurluşyk we gämi abatlaýyş zawody ýurdumyzyň ykdysadyýeti üçin täze mümkinçilikler açýar. Ol ýylda 12 müň tonna polaty gaýtadan işlemäge, gämileriň dördüsini gurmaga we 20 gämi abatlamaga niýetlenendir.

Döwrebap portuň 230 müň inedördül metr meýdany tutýan ýolagçy we ulag terminallary bar. Terminal ýylda 300 müň ýolagça we 75 müň ulaga hyzmat etmäge niýetlenendir. 250 metr uzynlygyndaky gämi duralgasyna birbada iki gämi girip biler. Terminalda demir ýol wagonlary we awtoulaglar üçin duralgalar bar.

Terminalyň binasy 800 ýolagça niýetlenendir. Kassalar, kafeler, dükanlar, pasport barlagy we gümrük taýdan resmileşdirmek üçin otaglar, şeýle hem terminalyň ýanynda myhmanhana bar.

Portuň ýurduň ulag-logistika ulgamynda döwlet-hususy hyzmatdaşlygyny höweslendirendigini bellemek gerek, netijede soňky ýyllarda hususy kompaniýalaryň onlarçasy döredildi. Hususan-da, 30-dan gowrak ýerli kompaniýa port bilen hyzmatdaşlyk edýär, olar şeýle hem ýaşyl infrastrukturanyň ösmegine ýardam edýärler.

Türkmenbaşy portunyň işe girizilmegi bilen Türkmenistan bu ugurda birnäçe halkara konwensiýalaryna goşuldy, olaryň arasynda nebit dökülip deňziň hapalanmagynyň zyýany üçin raýat jogapkärçiligi, gämileriň hapalanmagynyň we deňizde gämileriň çakyşmagynyň öňüni almak boýunça halkara konwensiýalary bar. Portda Hazar deňziniň deňiz gurşawyny goramak çarçuwasy konwensiýasyndan we Hazar deňzinde hereketleriň Milli meýilnamadan gelip çykýan borçnamalaryň talaplaryny ýerine ýetirmek üçin deňizde heläkçiliklerde halas ediş gullugy döredildi.

Türkmenbaşynyň täze Halkara porty halakara derejesindäki şahadatnamalaryň we baýraklaryň birnäçesi bilen ýokary baha mynasyp boldy. «PricewaterhouseCoopers» Halkara maslahat beriş kompaniýasy, Germaniýanyň «Gamburger Hafen und Logistik AG» (HHLA) logistika ulag kompaniýasy we Gollandiýanyň «Zeeland Seaports» firmasy ýörite şahadatnamalary gowşurdy. Şeýle hem port daşky gurşawy goramaga goşan goşandy üçin Maks Plank ornitologiýa institutynyň (Germaniýa) we Wena uniwersitetiniň ýörite baýraklaryna mynasyp boldy.

Şeýle hem, Türkmenbaşy Halkara porty deňiz derejesinden pes iň uly port hökmünde Ginnesiň rekordlar kitabyna girizildi.

Hazaryň Halkara porty deňizde multimodal ulag ulgamynyň emele gelmegini häsiýetlendirýär. Häzirki wagtda bu diňe bir deňiz ulaglary üçin däl, eýsem ulaglaryň beýleki görnüşleri üçinem uly mümkinçilikler döredýär.