Şu ýyl şanly 30 ýyllygy giňden bellenilýän Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy döredijilik we ösüş ýoluny saýlap alan berkarar Watanymyzyň durmuş-ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwrülmeginiň binýadyny goýdy. Öňdengörüjilikli strategiýa, giň gerimli halkara hyzmatdaşlyga ygrarlylyk hem-de ýurdumyzda yzygiderli amala aşyrylýan özgertmeler jemi içerki önümiň ösüş depgininiň, senagat önümlerini öndürmegiň we daşary söwda dolanyşygynyň möçberiniň ýokary derejesini üpjün etmegiň möhüm şertine öwrüldi.

Täze taryhy döwürde ýetilen sepgitler durmuş-ykdysady maksatnamalary we iri maýa goýum taslamalaryny durmuşa geçirmäge gönükdirilen maýa goýum serişdeleriniň her ýylky möçberiniň artmagy bilen berk baglanyşyklydyr. Fewral aýynda tassyklanylan “Türkmenistany 2025-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasyna” laýyklykda, gurluşyk-senagat toplumy boýunça şu ýyl garaşylýan maýa goýumlaryň möçberi 3 milliard 976 million manatdan gowrak bolar. Geçen döwrüň dowamynda ykdysadyýetiň bu möhüm pudagynyň diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürilmegi, onuň düzüminiň döwrebaplaşdyrylmagy we tehniki taýdan täzeden enjamlaşdyrylmagy esasynda giň gerimli gurluşyk işleri alnyp baryldy. Açylyp ulanmaga berlen, öňdebaryjy kompaniýalaryň ýokary öndürijilikli enjamlary bilen enjamlaşdyrylan iri senagat kärhanalary, köp sanly medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalar Diýarymyzda amala aşyrylýan özgertmeleriň üstünliklere beslenýändiginiň aýdyň güwäsidir. Munuň özi berkarar Watanymyzyň dünýäniň ösen döwletleriniň hataryna goşulmagyna kuwwatly itergi berýär.

Şähergurluşyk pudagynda ýetilen sepgitler Türkmenistanyň at gazanan arhitektory Gahryman Arkadagymyzyň ady we beýik işleri bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Milli Liderimiziň döredijilik zehini ilatyň durmuş derejesini ýokarlandyrmaga, Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmaga gönükdirilen döwlet syýasatynyň durmuş ugurlydygynyň görkezijisi bolan ägirt uly gurluşyk taslamalarynda öz beýanyny tapýar. Merkezi Aziýa sebitinde ilkinji “akylly” şäher adyna, kanun esasynda döwlet ähmiýetli şäher diýen aýratyn hukuk ýagdaýyna eýe bolan Arkadag şäheri ýurdumyzyň we dünýäniň şäher gurluşygynyň ajaýyp üstünligidir. Öňdebaryjy binagärlik-gurluşyk çözgütleriniň, iň täze sanly tehnologiýalaryň sazlaşykly utgaşdyrylmagynyň nusgasy bolan bu şäher Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň aýdyň nyşanydyr.

Gurluşyk pudagynda batly depginde dowam edýän özgertmeleriň we ýokary maýa goýum işjeňliginiň berýän miwesini daşary ýurtly myhmanlary haýrana goýýan ak mermerli Aşgabadyň mysalynda hem görmek bolýar. Gözel paýtagtymyz ýurdumyzyň nurana geljeginiň nyşanydyr. Garaşsyzlyk ýyllarynda Aşgabat halkara hyzmatdaşlygyň esasy merkezi hökmünde uly wekilçilikli forumlaryň yzygiderli geçirilýän mekanyna öwrüldi. Görnükli syýasy we jemgyýetçilik wekilleriniň gatnaşmagynda ählumumy gün tertibiniň, BMG-niň Durnukly ösüş maksatlarynyň wajyp meseleleri ara alnyp maslahatlaşylýan möhüm duşuşyklar parahatçylygyň we abadançylygyň bähbidine netijeli, ynanyşykly dialogy alyp barmaga ýardam edýär. Şunda şu ýylyň dekabrynda Aşgabatda geçiriljek ýokary derejeli forum hem möhüm ähmiýete eýe bolar. Bu giň gerimli forum ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplygynyň 30 ýyllygy mynasybetli meýilleşdirilýän esasy çäreleriň biridir. Türkmenistanyň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilen bu şanly ýylda geçiriljek forum ählumumy parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmegiň meseleleri boýunça pikir alyşmak, amaly çözgütleri işläp taýýarlamak üçin möhüm meýdança bolup hyzmat eder.

Kaşaň binagärlik desgalary, ýylsaýyn gerimi giňeldilýän ýaşaýyş jaý toplumlary, abadanlaşdyrylan şaýollary we köçeleri bilen göreni haýrana goýýan paýtagtymyzyň gözel keşbi myhmansöýer halkymyzyň agzybirliginiň, jebisliginiň, şöhratly pederlerimizden miras galan dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine ygrarlydygynyň nyşanydyr. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanyp, hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli amala aşyrylýan durmuş ugurly döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryny nazara almak bilen, Aşgabadyň ilatynyň bagtyýar durmuşda ýaşamagy, netijeli zähmet çekmegi, göwnejaý dynç almagy we wagtyny peýdaly geçirmegi üçin ähli amatlyklaryň döredilmegi ýurdumyzyň baş şäherini ösdürmegiň möhüm şerti bolup durýar. Türkmenistanda 2017-nji ýylyň ýanwarynda badalga alan mümkinçiligi çäkli adamlar we beýleki durmuş goraglylygyna mätäçler üçin ýaşaýyş jaýlaryny gurmagyň maksatnamasy wajyp durmuş taslamasy boldy.

Şähergurluşyk pudagynda ileri tutulýan ugurlar «Binagärlik işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda giňişleýin beýan edilýär. Kanun binagärlik işiniň hukuk, ykdysady we guramaçylyk esaslaryny kesgitleýär. Bu işler adamyň ýaşamagy üçin amatly gurşawyň emele getirilmegine, binalaryň, desgalaryň, olaryň toplumlarynyň estetik taýdan täsirliliginiň, ygtybarlylygynyň gazanylmagyna, öňdebaryjy binagärlik hem-de inženerçilik-tehniki çözgütleriň iş ýüzünde peýdalanylmagyna gönükdirilendir. Döwrebap desgalaryň özboluşly binagärlik keşbi bilen görenleri haýran galdyrýan Aşgabat häzirki wagtda dünýäniň iň gözel we ýaşamak üçin amatly şäherleriniň biri hökmünde ykrar edilýär.

Şäheri abadanlaşdyrmak, onuň keşbini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça işler 2017-nji ýylda paýtagtymyzdaky sebitde deňi-taýy bolmadyk Olimpiýa şäherçesiniň desgalarynda üstünlikli geçirilen Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlaryna taýýarlyk görmegiň barşynda giň gerime eýe boldy. Şunlukda, Türkmenistan ajaýyp sport mekany hökmünde halkara abraýyny pugtalandyryp, çäksiz mümkinçiliklere eýedigini bütin dünýä aýan etdi. Ak mermerli Aşgabadyň gözel desgalarynyň birnäçesiniň Ginnesiň rekordlar kitabyna girizilmegi-de berkarar Watanymyzyň gazanan üstünlikleriniň halkara ykrarnama eýe bolýandygynyň güwäsidir. Umuman, amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeler diňe bir Merkezi Aziýanyň merjeni hökmünde ykrar edilen paýtagtymyzy däl, eýsem, eziz Diýarymyzyň iň çetki künjeklerini-de gurşap aldy.

Şäherlerde bolşy ýaly, oba ýerlerinde-de adamlaryň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň ýokary derejesiniň üpjün edilmegine uly üns berilýär. Ilatyň eşretli durmuşda ýaşamagy, wagtyny peýdaly geçirmegi üçin amatly şertleri üpjün etmäge gönükdirilen “Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Milli maksatnamasy” hem hut şol ugra gönükdirilendir. Bularyň ählisi her bir türkmenistanlynyň bagtyýar we abadan durmuşy baradaky aladanyň döwlet syýasatynyň esasy wezipesi hökmünde kesgitlenendigini aýdyňlygy bilen görkezýär. Ýurdumyzda bildirilýän talaplara laýyklykda, desgalaryň gurluşygynda, bezeg işlerinde ýerli howa şertlerine, ekologik kadalara gabat gelýän ýokary hilli gurluşyk serişdeleri ulanylýar. Garaşsyzlyk ýyllarynda bina edilen ajaýyp desgalaryň binagärlik aýratynlyklary, olaryň gurluşygynda peýdalanylýan döwrebap tehnologiýalar innowasion ösüş ýoluna düşen Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň ägirt uly ykdysady we döredijilik kuwwatyna eýedigini subut edýär.

Gurluşyk pudagyna ägirt uly maýa goýum serişdeleriniň gönükdirilmegi öňdebaryjy daşary ýurt kompaniýalarynyň, şol sanda gurluşyk serişdelerini, ýörite tehnikalary we enjamlary öndürijileriň işjeň çekilmegine ýardam berýän amatly maýa goýum ýagdaýynyň döredilmegi, ýurdumyzyň işewürlerine döwlet tarapyndan netijeli goldaw berilmegi bilen bir hatarda, ykdysadyýetimiziň okgunly ösüşini hem şertlendirýär. Bu pudagyň ulgamlaýyn esasda ösdürilmegi ajaýyp sazlaşygy emele getirýän binagärlik toplumlaryny, edara binalaryny, ýaşaýyş jaýlaryny, önümçilik kärhanalaryny, halkara ähmiýetli awtomobil ýollaryny öz içine alýan, häzirki döwre mahsus taslamalaryň geriminiň giňdigini görkezýär.

Häzirki wagtda gurluşyk-senagat toplumynyň kuwwaty ýaşaýyş jaýlaryny gurmak, sebitleri özgertmek, senagatlaşdyrmak, senagat we ulag düzümini ösdürmek boýunça kabul edilen döwlet maksatnamalarynyň durmuşa geçirilmegine gönükdirilendir. Soňky ýyllardaky köp sanly taslamalaryň Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary bolan hususy kärhanalar tarapyndan amala aşyrylýandygyny bellemelidiris. Ýurdumyzyň işewür toparlarynyň wekilleri toplumlaýyn maksatnamalaryň durmuşa geçirilmegine işjeň gatnaşyp, Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň pugtalanmagyna mynasyp goşant goşýarlar.

“Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda”, “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda” bellenilen wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek maksady bilen, şu ýylyň başynda “Türkmenistany 2025-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasy” tassyklanyldy. Resminama laýyklykda, gurluşyk pudagynyň innowasion taýdan ösdürilmegine, pudaga sanly tehnologiýalaryň, “akylly» şäher we “akylly» öý ulgamlarynyň ornaşdyrylmagyna uly ähmiýet berilýär. Şunuň bilen birlikde, pudagyň önümçilik binýadyny pugtalandyrmak, ylmy-tehniki kuwwatyny artdyrmak, hojalygy dolandyrmagyň netijeli gurallaryny ornaşdyrmak boýunça zerur çäreler görülýär. Ýurdumyzyň gurluşyk senagatynyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak maksady bilen, ýerli çig maldan taýýarlanylýan, hili daşary ýurtlardan getirilýän harytlardan pes bolmadyk gurluşyk serişdeleriniň öndürilýän möçberini artdyrmaga möhüm ähmiýet berilýär. Şunuň bilen baglylykda, hereket edýän önümçilik desgalarynyň durkuny täzelemek we döwrebaplaşdyrmak, daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan, eksport ugurly önümleri öndürýän, ýokary tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan täze zawod-kärhanalary gurmak babatda yzygiderli işler alnyp barylýar.

Gurluşyk serişdelerini öndürýän pudak döwlet tarapyndan giňden goldanylyp, oňa ýurdumyzyň sebitleriniň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmakda, ýerli ilatyň iş bilen üpjünçilik meselelerini çözmekde esasy pudaklaryň biri hökmünde garalýar. Häzirki döwürde pudagyň kärhanalary importyň ornuny tutýan, halkara hil standartlaryna laýyk gelýän önümleriň dürli görnüşlerini, şol sanda sement, diwarlyk panelleri, armirlenen bloklary, keramzit, gurnama demirbeton önümlerini, bişen kerpiçleri, örtük plitalaryny we beýlekileri öndürýärler hem-de ýurdumyzyň barha giňeýän gurluşyk bazaryny bu önümler bilen üpjün edýärler.

Türkmenistanyň uglewodorod, mineral, gidromineral çig mal baýlyklary babatda dünýäniň öňdebaryjy döwletleriniň hataryna goşulmagy bilen, himiýa senagaty hem hil taýdan täze derejä çykaryldy. Bu pudagy ösdürmegiň strategiýasy ýerli serişdelerden mümkin boldugyça netijeli peýdalanmaga, ýokary hilli önümleri, şol sanda mineral dökünleri öndürmäge, ýurdumyzyň eksport mümkinçiliklerini artdyrmaga gönükdirilendir. “Türkmenhimiýa” döwlet konserni tarapyndan täze önümçilikleri gurmak, hereket edýän ugurdaş kärhanalaryň durkuny täzelemek we önümçilik kuwwatyny artdyrmak, olarda öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak, pudagy ýokary derejeli hünärmenler bilen üpjün etmek boýunça yzygiderli işler durmuşa geçirilýär. Şu ýyl hem, geçen ýyllarda bolşy ýaly, pudagyň zawodlaryny döwrebaplaşdyrmaga, işgärler üçin amatly ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygyna uly möçberde maýa goýumlar gönükdiriler.

Ulag ulgamynyň düzümlerini ösdürmek, bu ugurda halkara hyzmatdaşlygy giňeltmek hem döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugrudyr. Bu ugurda ýurdumyzyň başlangyjy boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan birnäçe degişli Kararnamalaryň kabul edilmegi hem munuň aýdyň mysalydyr. Türkmenistan gadymy döwürlerden bäri yklymyň söwda ýollarynyň möhüm çatrygynda ýerleşmek bilen, halkara ulag ulgamyna goşulyşmaga, deňiz, howa, demir ýol, awtomobil gatnawlaryny öz içine alýan Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta halkara ulag geçelgeleriniň döwrebap ulgamynyň döredilmegine möhüm ähmiýet berýär. Ýurdumyzda halkara üstaşyr ulag geçelgelerini ösdürmegiň çäklerinde ýol-ulag düzümlerini döwrebaplaşdyrmak boýunça maksatnamalaýyn işler amala aşyrylýar. Türkmenistanyň Prezidentiniň 2022-nji ýylyň fewralynda gol çeken Permanyna laýyklykda döredilen Awtomobil ýollarynyň gurluşygyny dolandyrmak baradaky döwlet agentligi halkara ölçeglere laýyk gelýän döwrebap awtomobil ýollarynyň gurluşygyna, bar bolan ýollaryň durkunyň täzelenilmegine uly möçberde serişdeleri gönükdirýär. Munuň özi giňeldilen ulag-aragatnaşyk düzümleriniň kemala gelmegine, çäk taýdan amatly ýerde ýerleşýän ýurdumyzyň yklymyň möhüm üstaşyr ulag geçelgesi hökmünde eýeleýän ornuny pugtalandyrmaga ýardam edýär.

2025-nji ýylda Türkmenbaşy — Farap we Aşgabat — Daşoguz awtomobil ýollarynyň, Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystanyň serhedi awtomobil ýolunyň, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşyk işlerini dowam etdirmäge düýpli maýa goýumlar gönükdirildi. Geljekde ýokary tizlikli ulag geçelgeleri logistika hyzmatlarynyň hilini düýpli ýokarlandyrmaga, üstaşyr ýük akymlaryny, daşary ýurtlar, ilkinji nobatda, goňşy döwletler bilen özara haryt dolanyşygynyň möçberini artdyrmaga gönüden-göni ýardam eder.

Şeýlelikde, soňky ýyllarda oňyn Bitaraplyk syýasatymyzyň we özara bähbitli halkara hyzmatdaşlygyň miwesi bolan parahatçylygyň hem-de durnukly ösüşiň netijesinde, öňde goýlan belent maksatlara ýetildi. Bagtyýarlygyň, giň mümkinçilikleriň ýurdy bolan berkarar Watanymyzyň mundan beýläk-de öňe gitmegi üçin ygtybarly binýady goýan ägirt uly taslamalar durmuşa geçirildi.