Baş sahypa
\
Türkmen tebigatyň gözelligi
\
Gaplaňgyr ümmülmez düzlükdäki goraghanadyr
Türkmen tebigatyň gözelligi
Gaplaňgyr ümmülmez düzlükdäki goraghanadyr
Çap edildi 31.12.2022
5867

Daşoguz welaýatynyň demirgazyk-günbatar böleginde, Üstýurt we Sarygamyş geografik sebitlerinde, Turan çölleriniň günorta we demirgazyk astzolaklarynyň gowşudynda Gaplaňgyr goraghanasy ýerleşýär. Ägirt uly çöketlik – Garaşor duz batgalygy günbatarda goraghananyň tebigy araçäklerini aýdyň ýüze çykarýar. Üstýurduň çäklerinde mundan gyradeň, mundan tekiz we Üstýurt baradaky “ümmülmez düzlük” düşünjesine has laýyk gelýän ýeri tapmak kyndyr.

1979-njy ýylda goraghananyň düýbi tutuldy. Tebigaty goraýyş toplumynyň işgärlerine berlen esasy tabşyryk jerenleriň we Demirgazyk Türkmenistanyň haýwanat dünýäsiniň beýleki wekilleriniň baş sanyny gorap saklamak hem dikeltmekdi.

Goraghanada ösümlikleriň iki görnüşi agdyklyk edýär: çägelikde – gyrymsy agaçlar, üsti tekiz belentlikde bolsa – ýarym gyrymsy agaçlar. Goraghana Günortadan galtaşýan Zaunguz Garagumyň, esasy ösümligi ak sazakdyr.

Gaplaňgyryň görnüş dürlüliginiň ýarysyndan gowragyny çöle mahsus bolan bäş maşgala düzýär: kösükliler, däneliler, selmeler, atanakgüllüler we çogdamgüllüler. Goraghananyň geçiş zolagynda ýerleşiş aýratynlygy bilen şertlenen bu düzüm botanikaçylarda uly gyzyklanma döredýär.

Goraghana mahsus ösümlikleriň biri-de beýikligi 10 – 30 sm bolan köpýyllyk ot ösümligi – gaty saýawanly söwdekdir. Onuň açyk ýaşyl baldaklary çägelikde-de, toýunly düzlükde-de gabat gelýär. Bu ýerde irise-de, çöl akasiýasyna-da, ilaka-da duşmak bolýar.

Toplumyň çäginde duş gelýän oňurgaly haýwanlaryň aglaba bölegi Merkezi Aziýanyň çölleri bilen baglanyşyklydyr. Onda jeren, boz syçan, alaka, zemzen, kepjebaş, gömülgen, kirpi we toad agamalar (Phrynocephalus) ýaşaýarlar. Goraghanada ýalmanyň 10-dan gowrak görnüşi bar. Sebitden okly kirpiniň ýaýran ýeri bolan demirgazyk araçägi-de geçýär.

Ýyrtyjylaryň arasynda tilki, möjek, şagal, çöl pişigi bar. Sarygamyşyň kenarlarynda we adalarynda, esasan mör-möjekler bilen iýmitlenýän torsuk ýaşaýar. Goraghana köp göçmen guşlaryň dynç alýan ýeridir, gyş maýyl gelende bolsa, guşlaryň käbiri gyşlamak üçin, onuň çäginde galýarlar.

Soňky habarlar
16.09
Türkmenistanyň Prezidenti Meksikanyň Birleşen Ştatlarynyň Prezidentini gutlady
15.09
Türkmenistanyň Prezidenti Serdar BERDIMUHAMEDOW: — Häzirki döwürde amala aşyrylýan köpugurly maksatnamalaryň, özgertmeleriň ählisi her bir adamyň we tutuş jemgyýetiň bähbitlerini göz öňünde tutýar
15.09
Türkmenistanda Bahreýn Patyşalygynyň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi işe başlady
15.09
TDHÇMB-nyň söwdalarynda geleşikleriň jemi bahasy ABŞ-nyň 10 million 409 müň dollaryndan gowrak boldy
14.09
Halk Maslahaty: özgertmeleriň baş maksady Türkmenistanyň ilaty üçin eşretli durmuşy üpjün etmekdir
13.09
Türkmenistanyň Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezinde Dünýä türkmenleriniň ynsanperwer birleşiginiň XXVI maslahaty geçirildi
13.09
«Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň XV ýyllygy» seýilgähiniň açylyş dabarasy boldy
13.09
Dünýä türkmenleriniň ynsanperwer birleşiginiň XXVI maslahatyna gatnaşyjylara
12.09
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow serhet birikmesiniň täze binalar toplumynyň açylyş dabarasyna gatnaşdy
12.09
Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi
top-arrow