Baş sahypa
\
Türkmen tebigatyň gözelligi
\
Sünt-Hasardag goraghanasynyň gözellikleri
Türkmen tebigatyň gözelligi
Sünt-Hasardag goraghanasynyň gözellikleri
Çap edildi 31.12.2022
6677

Türkmenistanyň günorta-günbatarynda, Balkan welaýatynda umumy meýdany 30 müň gektara golaý Sünt-Hasardag döwlet tebigy goraghanasy ýerleşýär. Ol yigrimi bäş ýyl ozal, ilki Köpetdag goraghanasynyň şahamçasy, soň bolsa özbaşdak goraghana hökmünde döredildi. Onuň çäklerine Sünt-Hasardag gerşi, Çendir derýasynyň deresi we Aýdere jülgesinde ýerleşýän Aýdere bölümçesi girýär. Dag gerişleri çuň (birnäçe ýüz metre ýetýän) jülgeler we dereler bilen kesilýär. Goraghananyň demirgazyk bölegi dik gaýaly eňňitlerde ýerleşýär, günorta bölegi bolsa oňa görä, has endigan. Goraghana Günorta-Günbatar Köpetdagyň täsin dag jülgeli tokaýlaryny goramak we öwrenmek üçin döredildi.

Bu ýeriniň ösümlik dünýäsi, hakykatdanam, täsin!

Alymlar onda Ortaýer deňziniň ösümlikleriniň, şeýle hem irland gelip çykyşly ösümlikleriň köp görnüşiniň bardygyny anykladylar, goraghananyň tebigatyny Orta Aziýa ösümlikleri has-da bezeýär. Günorta-Günbatar Köpetdagyň ösümlik dünýäsinde 926 görnüş bar. Bu ýerde ilkinji gezek ýokary ösümlikleriň 38 görnüşi, şol sanda 11 sany täze görnüşi ýüze çykaryldy.

Goraghananyň güýz reňklerine boýalan jülgeleri we dereleri ýatdan çykmajak täsir galdyrýar! Eňňitlerde armyt, erik, alma, badam, hoz ýaly ýabany miweli agaçlaryň dürli görnüşlerine gabat gelmek bolýar. Goraghanada ekme däne we iýmlik ösümlikleriň iň ýakyn kowumlary egilops, ýabany süle, arpa, çowdary-da ösýär. Türkmen mandragorasy, Komarowyň atropasy, Raddäniň hozy, Ewbenkiň irisi, çynar agajy, ýabany nar, hoz, şahaly badam, beresklet we ş.m. ösümlik görnüşleri hut şu ýerde köp duş gelýär.

Bu ýerde mör-möjekleriň we teňňe ganatlylaryň köp görnüşi bar. Süýrenjiler dünýäsi-de diýseň dürli. Daglarda inçe gömülgen, alabeder gurt ýylan, üýtgeýän oligodon we Orta Aziýa kepjebaşy ýaly görnüşler ýaşaýar. Dag bilen düzlükleriň arasynda wagtal-wagtal sary garynly, arkasy gyzyl, dürli reňkli we menekli ýylanlar, pars eýrenisi, ok ýylan, kör ýylan gabat gelýär. Goraghanada we onuň daş-töwereginde zäherli ýylanlardan, kepjebaşdan başga-da, göklors, alahöwren duş gelýär.

Goraghananyň daglarynda Gyzyl kitaba girizilen sakarbalak, bürgüt, ütelgi, laçyn we gara leglek höwürtge gurýarlar. Gyzyl kitapda, şeýle hem, süýrenijiler bilen iýmitlenýän we esasan çölleşen baýyrlyklarda ýaşaýan ýyrtyjy bürgüt hem bar.

Goraghanada gaplaňlaryň we beýleki ýyrtyjy haýwanlaryň baş sanyny gorap saklaýarlar.

Soňky habarlar
20.10
Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň «Arkadagyň Ak ýoly bilen Serhetabat – Hyrat» gaz geçirijisiniň nobatdaky tapgyryna badalga bermek mynasybetli dabaraly mejlisdäki çykyşy
20.10
Gahryman Arkadagymyz «Arkadagyň Ak ýoly bilen Serhetabat – Hyrat» gaz geçirijisiniň nobatdaky tapgyryna ak pata berdi
20.10
TDHÇMB-nyň söwdalarynda geleşikleriň jemi bahasy ABŞ-nyň 47 million 102 müň dollaryndan gowrak boldy
19.10
Parahatçylyk söýüjilik, döredijilik we durnukly ösüş — Watanymyzyň abadançylygynyň binýady
17.10
Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň mejlisi
17.10
Türkmenistanyň Prezidenti hormatly Serdar Berdimuhamedowa
17.10
Türkmenistanyň Prezidenti Gazagystan Respublikasynyň Premýer-ministriniň orunbasaryny kabul etdi
17.10
Türkmenistanda ýokary hünär bilimini ösdürmegiň 2026 — 2052-nji ýyllar üçin Strategiýasy tassyklanyldy
17.10
ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň mejlisi
16.10
Türkmenistan ynsanperwer gün tertibi boýunça Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlygy has-da ilerletmegi maksat edinýär
top-arrow