Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Baş arhiw müdirliginiň Türkmenistanyň Prezidentiniň arhiw gaznasy tarapyndan neşir edilýän «Syýasat we jemgyýet» ylmy-nazaryýet žurnalynyň 8-nji sany çapdan çykdy.

Žurnalda çap edilen makalalaryň özenini düzýän sowal-jogap, seljeriş we statistiki maglumatlar milli Liderimiziň köpugurly döwlet syýasatynyň esasy ugurlaryny şöhlelendirýär. Ýylda bir gezek çapdan çykýan žurnalda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça tutuş ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan düýpli we demokratik özgertmeleriň esasy ugurlary hem-de wezipeleri aýdyň açylyp görkezilýär.

“Türkmenistan — Bitaraplygyň mekany” diýen şygar astynda geçen 2020-nji ýyl ýurdumyzyň ýyl ýazgysyna möhüm wakalar bilen girdi. Şolarda ykdysadyýetimizi döwrebaplaşdyrmakda hem-de sanlylaşdyrmakda, döwlet dolandyryşyny kämilleşdirmekde, ylym, bilim, medeniýet, saglygy goraýyş ulgamlarynda ata Watanymyzyň gazanan üstünlikleri we depginli ösüşleri beýan edilýär.

Žurnalda ýerleşdirilen makalalaryň esasy mowzuklary Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 25 ýyllygy we 2019-njy ýylda Halk Maslahatynyň mejlisinde milli Liderimiziň başlangyjy boýunça kabul edilen çözgüde laýyklykda badalga berlen konstitusion özgertmeleriň täze tapgyrynyň üstünlikli tamamlanmagy hakda boldy. Şunuň bilen baglylykda, “Türkmenistan — Bitaraplygyň mekany”, “Halkara gatnaşyklar” we “Döwlet adam üçindir!” diýen sözbaşy bilen çap edilen makalalary bellemek bolar.

“Hemişelik Bitaraplygyň görnüşleri: geçmişe nazar aýlamak” atly makalada Bitaraplyk syýasatyny amala aşyrmagyň dürli görnüşleri we ugurlary açylyp görkezilýär. Awtoryň belleýşi ýaly, hemişelik Bitaraplyk özünde çylşyrymly halkara hukuk institutyny jemleýär. Ol özüniň ösüşinde uzak hem-de çylşyrymly ýoly geçip, XIX asyryň başlarynda gutarnykly kemala geldi.

Ady agzalan makalada taryha gysgaça syn berlip, häzirki hemişelik Bitarap döwletleriň tejribesiniň giňelýändigi, hukuklarynyň we borçlarynyň çuňlaşýandygy nygtalýar. 1995-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk derejesiniň ykrar edilmegi munuň aýdyň subutnamasydyr. Adamzat taryhynda şeýle ykrarnama ilkinji gezek kabul edildi.

2020-nji ýyl ýurdumyzyň halkara abraýynyň artmagy, geosyýasy we geoykdysady kuwwatynyň pugtalanmagy bilen şöhratlandy. Bu “Bitarap Türkmenistanyň sebit syýasaty: parahatçylyk, ynanyşmak we hoşniýetli goňşuçylyk esasyndaky hyzmatdaşlyk” atly makalada öz beýanyny tapýar. Makala hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän daşary syýasatyň esasy ugurlaryna bagyşlanýar.

Awtoryň belleýşi ýaly, ýurdumyz parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmek boýunça halkara başlangyçlary bilen çykyş edip, ähli meseleleri syýasy-diplomatik ýollar arkaly çözmegi özüniň ileri tutýan ugurlarynyň düýpli esaslary hökmünde garaýar. Şunda hemişelik Bitaraplyk instituty netijeli hyzmatdaşlygyň, ilkinji nobatda, sebit howpsuzlygy we öňüni alyş diplomatiýasy babatda täsirli gural hökmünde öňe sürülýär. Şunuň bilen baglylykda, dünýä bileleşigi tarapyndan, ilkinji nobatda, BMG tarapyndan Türkmenistanyň tutumly başlangyçlarynyň goldanylmagy, hususan-da, 2021-nji ýylyň «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýip yglan edilmegi aýratyn ähmiýete eýedir.

“Seljuklar döwletiniň daşary syýasatynda we diplomatiýasynda parahatçylyk, ynanyşmak we hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgeleri” atly makalada türkmenleriň döwlet gurluşynyň sütünlerine binýat edilen parahatçylyk söýüjilik däpleri baradaky anyk taryhy wakalar beýan edilýär. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň eserlerinde işlenip taýýarlanylan usulyýet esasyna daýanmak bilen, Togrul beg, Alp Arslan, Mälik şa, Soltan Sanjar we beýleki taryhy şahsyýetleriň baştutanlygynda Beýik Seljuklar döwletiniň (1040 — 1157) diplomatiýasynyň mysalynda taryhy şertleriň we daşary syýasy strategiýasynyň kemala gelmeginiň ysnyşykly arabaglanyşygy açylyp görkezilýär. Makalada parahatçylygy saklamakda we harby dawalaryň öňüni almakda syýasy-diplomatik usullary, gepleşikler gurallaryny ulanmagyň ileri tutulýandygy aýdylýar.

“Türkmen Bitaraplygy — parahatçylygyň we ösüşiň syýasaty” atly makala ýurdumyzyň Bitaraplyk derejesine eýe bolmagynyň şanly senesine bagyşlanýar.

“Konstitusion özgertme: milli parlamentiň täzelikleri we geljegi” atly nazaryýet-seljeriş makalasynda Türkmenistanyň kanunçylyk namalaryny seljermek we umumylaşdyrmak hem-de bar bolan giň maglumatlar esasynda milli parlamentiň täze, iki palataly ulgamyna geçilmeginiň ýurdumyzyň hukuk binýadyny mundan beýläk-de pugtalandyrmaga hem-de döwlet häkimiýetiniň bu edarasynyň işiniň netijeliligini ýokarlandyrmaga ýardam etjekdigi barada giňişleýin beýan edilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, konstitusion özgertmeleriň maksadynyň täzeçilligi biri-biriniň wezipelerini özara doldurýan Halk Maslahatynyň we Mejlisiň bir düzümde sazlaşykly jemlenmegindedir. Bu ýurdumyzyň täze taryhynda örän möhüm waka bolup, döwletimiziň dünýä we milli demokratiýa tejribesiniň esasy ölçeglerine, halkara hukugyň umumy ykrar edilen ýörelgelerine hem-de kadalaryna berk ygrarlydygyny görkezdi.

Milli Liderimiziň medeni diplomatiýasyna bagyşlanyp ýazylan makalada “Türkmenistanda medeniýet ulgamyny ösdürmegiň 2019 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň” ýerine ýetirilişine aýratyn üns berilýär.

“Parahatçylygyň, ynanyşmagyň we durnukly ösüşiň dabaralanmagynyň hatyrasyna medeniýetleriň gatnaşygy” atly makalada hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň türkmen halkynyň hukuklaryny üpjün etmäge, öz medeni-milli özboluşlylygymyzy umumadamzat gymmatlyklary bilen sazlaşykda gorap saklamaga hem-de artdyrmaga, taryhy-medeni gymmatlyklarymyzy we maddy däl mirasymyzy öwrenmäge hem-de giňden wagyz etmäge, bu ulgamda halkara hyzmatdaşlygy netijeli ösdürmäge gönükdirilen syýasatynyň manysy we özeni jikme-jik açylyp görkezilýär.

Mähriban Watanymyzyň medeni diplomatiýasynyň baý daşary syýasy tejribesi BMG — 2030 Gün tertibinde bellenilen Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde örän wajypdyr. Şunuň bilen baglylykda, 2013 — 2022-nji ýyllar aralykdaky döwür BMG tarapyndan medeniýetleriň ýakynlaşmagynyň halkara onýyllygy diýip yglan edilendigini hem belläp geçmek möhümdir.

Hormatly Prezidentimiziň köptaraply edebi döredijiliginde türkmenleriň belent ynsanperwer umumadamzat ýörelgeleri, halkymyzyň milli däp-dessurlary öz beýanyny tapýar. Döwlet Baştutanymyzyň dünýäniň dürli dillerine terjime edilen eserleri halkara bileleşikde ägirt uly gyzyklanma döredýär. Milli Liderimiziň “Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi” atly eseriniň çapdan çykmagy 2020-nji ýylyň şanly wakalarynyň biri boldy. Žurnalda çap edilen “Türkmen halkynyň miras mukaddesligi barada eser” atly makala hem bu kitaba bagyşlanypdyr.

“Türkmen halkynyň töwellaçylyk däbi” diýlip atlandyrylan makalada bolsa türkmen halky üçin goňşy halklar bilen ylalaşykly we agzybir ýaşamaga, iki tarapy ylalaşyga çagyrmak ýaly asylly däpleriň dowam etdirilýändiginiň aýdyň mysalydygy nygtalýar. Hemişelik Bitarap Türkmenistan häzirki wagtda asyrlaryň dowamynda toplanylan bu tejribäni daşary syýasat işlerinde giňden peýdalanýar.

“Türkmenistanyň ykdysadyýeti durnukly ösüş ýolunda” atly makala hem okyjylaryň gyzyklanmasyna eýe bolar, onda ýurdumyzyň halk hojalyk toplumynyň dürli pudaklarynyň häzirki ýagdaýyna düýpli seljerme berilýär, milli ykdysadyýetimizi düzümleýin üýtgedip gurmak hem-de diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek ugrunda amala aşyrylýan çäreler beýan edilýär. Makalada hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň durmuşa geçirýän “Açyk gapylar” we bazar gatnaşyklaryna geçmek boýunça syýasatynyň üstünliklere beslenýändiginiň mysaly hökmünde makroykdysady görkezijiler getirilýär.

Jemi içerki önümiň (JIÖ) ösüş depgini munuň aýdyň subutnamasydyr, soňky ýyllarda onuň ösüş derejesi 3,5 essä barabar boldy, 2020-nji ýylyň nyrhlarynda deňeşdirilende, JIÖ-niň ösüşi 5,9 göterime, şol sanda senagatda 3,3 göterime, söwdada 15,1 göterime, ulag-kommunikasiýa pudagynda 4,7 göterime deň boldy. Şonuň bilen birlikde, Bütindünýä bankynyň baha bermegine görä, Türkmenistan JIÖ-niň ösüş depgini boýunça dünýäniň has okgunly ösýän ykdysadyýetleriniň hatarynda berk orun eýeleýär hem-de ilatyň girdejileriniň ortaça ösen döwletleriň derejesindäki ýurtlarynyň hataryna girdi.

Makalanyň awtory milli Liderimiziň döwlet strategiýasynyň nebitgaz, ulag, gurluşyk, himiýa, energetika, oba hojalygy, dokma we halk hojalyk toplumynyň beýleki pudaklarynda hem-de durmuş ulgamynda Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň durnukly ösüşine ýardam berýändigini nygtaýar.

Žurnalyň täze sanynda çap edilen makalalaryň biri hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň “Döwlet adam üçindir!” baş şygarynyň durmuşa geçirilişine bagyşlanýar.

“Kitap tekjesinde” atly bölümde döwlet Baştutanymyzyň “Ösüşiň täze belentliklerine tarap” atly saýlanan eserleriniň 13-nji jildine hem-de “Beýik özgertmeleriň ýyl ýazgysy” atly kitabyň 13-nji goýberilişine bagyşlanan syn ýerleşdirilýär.

Türkmen we rus dillerinde neşir edilýän bu žurnal giň okyjylar köpçüligine, şol sanda ýokary synp okuwçylaryna we mugallymlara, ýokary okuw mekdepleriniň talyplaryna hem-de mugallymlaryna, aspirantlara, syýasatşynas alymlara, syýasy partiýalaryň we jemgyýetçilik guramalarynyň işjeňlerine niýetlenendir hem-de Türkmenistanyň taryhy we häzirki döwri bilen gyzyklanýanlaryň ählisi üçin peýdaly bolar.