Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Türkmenistan oňyn Bitaraplyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasaty durmuşa geçirip, goňşy hem-de dünýäniň beýleki sebitlerindäki döwletler bilen dostlukly gatnaşyklary ösdürýär. Şol syýasatyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri-de Ýewropa ugrudyr. Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 30 ýyllygy bellenilýän Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda Ýewropa ýurtlary bilen köpugurly hyzmatdaşlyga kuwwatly itergi berlip, täze mazmun bilen baýlaşdyrylýar.

7-nji noýabrda Aşgabatda geçirilen «Türkmenistan — Ýewropa Bileleşigi» bilelikdäki komitetiniň 24-nji mejlisinde taraplar birnäçe geljegi uly ugurlarda, şol sanda söwda-ykdysady, ulag, sanlylaşdyrma, energetika, ekologiýa, daşky gurşawy goramak, ynsanperwer ulgamlarda, şeýle hem «Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi» formatynda netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gyzyklanma bildirýändiklerini tassykladylar. Mejlisiň netijeleri boýunça taraplar bilelikdäki taslamalary we teklipleri ilerletmäge taýýardyklaryny, geljek ýyllar üçin ikitaraplaýyn “Ýol kartasyny” işläp taýýarlamagy, Türkmenistanda pudaklaýyn forumlary geçirmegi meýilleşdirýändiklerini beýan etdiler.

Ýewropa Bileleşigi bilen köptaraplaýyn formatlaryň çäklerinde hem hyzmatdaşlyk işjeň ösdürilýär. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň 4-nji aprelde Özbegistanyň Samarkant şäherinde geçirilen «Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi» görnüşindäki birinji sammite gatnaşmagy Türkmenistanyň sebit we sebitara hyzmatdaşlygyň meselelerine başlangyçly çemeleşýändiginiň aýdyň güwäsidir. Döwlet Baştutanymyz sammitde eden çykyşynda ýurdumyzyň bu formatda netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmäge we ony yzygiderli esasda ýola goýmaga berk ygrarlydygyny belläp, anyk ylalaşyklardyr netijelere ýetmäge gönükdirilen ygtybarly hyzmatdaşlyk mehanizmleriniň işlenip düzülmegini goldaýandygyny nygtady. Mundan başga-da, hormatly Prezidentimiz Samarkantda geçirilen halkara klimat forumynyň açylyş dabarasynda çykyş edip, Türkmenistanyň bu ugurda tagallalary birleşdirmäge ygrarlydygyny tassyklady hem-de Ýewropa Bileleşigini «ýaşyl» gün tertibi boýunça düýpli we uzak möhletleýin bilelikdäki işe gatnaşmaga çagyryp, ony «Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi» formatynyň aýratyn iş ugry hökmünde görkezmegiň maksadalaýykdygyna ünsi çekdi.

Türkmenistanyň Ýewropa ýurtlary bilen ikitaraplaýyn gatnaşyklary hem yzygiderli ösdürilýär. Hormatly Prezidentimiziň 24-25-nji oktýabrda Italiýa Respublikasyna amala aşyran resmi saparynyň netijelerini muňa mysal hökmünde görkezmek bolar. Ýokary derejedäki, şeýle hem Hökümetleriň, daşary syýasat edaralarynyň we parlamentleriň ugry boýunça netijeli gatnaşyklar üstünlikli döwletara hyzmatdaşlyk üçin berk binýady goýdy.

Döwlet Baştutanymyz bilen Italiýa Respublikasynyň Prezidentiniň arasynda Rimde geçirilen gepleşiklerde taraplaryň syýasy, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge ygrarlydyklary tassyklanyldy. Ýokary derejeli duşuşygyň dowamynda iki ýurduň abraýly halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň, ÝB-niň, ÝHHG-niň çäklerinde hyzmatdaşlyk edýändikleri bellenildi. Mälim bolşy ýaly, Italiýa Türkmenistanyň başlangyjy esasynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan kabul edilen ähli Kararnamalary goldady we olaryň köpüsiniň awtordaşy bolup çykyş etdi.

Resmi saparyň çäklerinde Rimde Türkmen-italýan işewürlik maslahaty geçirildi we onuň gün tertibine söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy, netijeli işewürlik gatnaşyklaryny mundan beýläk-de ösdürmegiň meseleleri girizildi. Italiýanyň iri kompaniýalarynyň ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda geçirilen forumyň wekilçilikli düzümi dostlukly ýurduň işewür toparlarynyň geljegi uly türkmen bazarynda öz ornuny pugtalandyrmaga we täze bilelikdäki taslamalary durmuşa geçirmäge uly gyzyklanma bildirýändigine şaýatlyk etdi. Işewürlik maslahatyna hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagy onuň ähmiýetini has-da artdyrdy. Döwlet Baştutanymyz çykyşynda bu duşuşygyň ähmiýetini belläp, onuň göni işewürlik dialogy arkaly türkmen-italýan gatnaşyklarynyň tutuş toplumyna kuwwatly itergi bermäge, dünýä geoykdysadyýetindäki häzirki zaman meýilleri, bilelikdäki mümkinçilikleri göz öňünde tutýan hyzmatdaşlygyň hil taýdan täze derejesine çykmak üçin anyk şertleri döretmäge gönükdirilendigini aýtdy.

Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda Türkmenistanda özara bähbitli hyzmatdaşlyk üçin giň mümkinçilikler bar, iki ýurt hem hyzmatdaşlygyň baý tejribesine eýedir. Şunuň bilen birlikde, Türkmenistanyň hem-de Italiýanyň mümkinçilikleri has giňdir, bilelikdäki tagallalar beýleki ugurlary, şol sanda strategik ulgamlary gurşap almalydyr we şunda uzak möhletleýin hyzmatdaşlyk ileri tutulýan ugur bolmalydyr. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Türkmen-italýan işewürlik geňeşini döretmegiň, işewürlik alyşmalarynyň işjeňleşdirilmeginiň, Türkmenistanyň hem-de Italiýanyň işewür toparlarynyň we kompaniýalarynyň iki ýurduň çäginde geçirilýän sergilere, ýarmarkalara gatnaşmagynyň möhümdigini nygtady. Türkmenistanda amala aşyrylýan düýpli özgertmeler bank-maliýe pudagynda, karzlaşdyryş, ätiýaçlandyryş we birža ulgamlarynda netijeli hyzmatdaşlyk üçin täze mümkinçilikleri açýar. Ýokary tehnologiýalar, sanlylaşdyrma, “akylly” şäherleri döretmek ugurlary boýunça özara gatnaşyklar üçin hem giň şertler bar.

Ynsanperwer hyzmatdaşlyk türkmen-italýan gatnaşyklarynda aýratyn orny eýeleýär. Baý taryhy-medeni mirasy bolan ýurtlarymyz bu ugurda uzak ýyllaryň dowamynda üstünlikli hyzmatdaşlyk edýärler. 30 ýyldan gowrak wagt bäri italýan arheologlary türkmen kärdeşleri bilen Türkmenistanyň taryhy ýadygärliklerinde bilelikdäki gazuw-agtaryş işlerini geçirýärler. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Rimdäki Kapitoliý muzeýinde «Türkmenistanyň gadymy siwilizasiýalary» atly arheologik serginiň açylyş dabarasynyň geçirilmegi möhüm waka boldy. Sergide bilelikdäki arheologik ekspedisiýalaryň dowamynda tapylan özboluşly tapyndylaryň bir bölegi görkezildi.

Döwlet Baştutanymyz serginiň açylyş dabarasynda çykyş edip, onuň aýratyn many-mazmuna eýedigini belledi hem-de Türkmenistanyň Bitaraplyk syýasatyndan gelip çykýan aýdyň maksatlaryň dünýä halklarynyň arasynda dostlukly gatnaşyklary berkitmäge, medeni hyzmatdaşlygy has-da ösdürmäge uly ýardam berýändigini nygtady. Munuň özi iki ýurduň medeniýetleriniň biri-birini baýlaşdyrmagy we özara tejribe alşylmagy üçin uly mümkinçilik döredýär. Şunuň bilen baglylykda, soňky ýyllarda ýurdumyzyň daşary ýurtlarda, şol sanda Ýewropada muzeý gymmatlyklarynyň giň gerimli sergilerini guramakda baý tejribe toplandygyny bellemek gerek. 2018-2019-njy ýyllarda Germaniýa Federatiw Respublikasynyň birnäçe iri muzeýlerinde guralan «Margiana — Türkmenistanyň çäklerindäki bürünç asyrynyň şalygy» atly sergi muňa aýdyň mysaldyr. Ondan öň 2016-njy ýylda ABŞ-nyň iň iri sungat galereýasy bolan Nýu-Ýorkdaky «Metropoliten» sungat muzeýinde «Köşk dünýäsi we älem: Seljuklaryň beýik eýýamy» atly sergi geçirilipdi. Häzirki wagtda türkmen halkynyň baý taryhy-medeni mirasy ählumumy ykrarnama eýe bolýar we ýurdumyzyň halkara bileleşikdäki abraýynyň has-da artmagyna goşant goşýar. Halkymyzyň özboluşly milli mirasyny dünýäde giňden wagyz etmek boýunça yzygiderli işler dowam etdirilýär.

Hormatly Prezidentimiziň Italiýa resmi saparynyň netijeleri gazanylan ylalaşyklarda we gol çekilen ikitaraplaýyn resminamalarda öz beýanyny tapdy. Olar türkmen-italýan hyzmatdaşlygynyň şertnama-hukuk binýadynyň üstüni ýetirdi.

Ýurdumyzyň Italiýa Respublikasy bilen köptaraplaýyn formatlaryň çäklerindäki gatnaşyklary hem işjeň häsiýete eýedir. Mälim bolşy ýaly, 30-njy maýda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Astanada geçirilen «Merkezi Aziýa — Italiýa» görnüşindäki birinji sammite gatnaşdy. Döwlet Baştutanymyz çykyşynda Türkmenistanyň geljegi uly bu formatyň çäklerinde köpugurly hyzmatdaşlygy giňeltmäge gyzyklanma bildirýändigini we ony ösdürmäge goşant goşmaga taýýardygyny tassyklady. Hormatly Prezidentimiziň beýan eden anyk teklipleri hem-de özara bähbitli hyzmatdaşlyk baradaky oňyn garaýyşlary sammite gatnaşyjylaryň goldawyna mynasyp boldy. Sammitiň jemleri boýunça Bilelikdäki Jarnama kabul edildi. Döwlet Baştutanymyzyň Italiýa Respublikasynyň Premýer-ministri Jorja Meloni bilen geçiren duşuşygynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň dürli ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Ýewropaly hyzmatdaşlar bilen ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn formatlarda, abraýly halkara guramalaryň çäklerinde gatnaşyklary pugtalandyrmak boýunça tagallalar barada aýdylanda, şu ýylyň sentýabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 80-nji ýubileý sessiýasyna gatnaşmak üçin ABŞ-nyň Nýu-Ýork şäherine amala aşyran iş saparynyň dowamynda hormatly Prezidentimiziň Awstriýa Respublikasynyň Federal Prezidenti, Portugaliýa Respublikasynyň we Şweýsariýa Konfederasiýasynyň Prezidentleri bilen duşuşyklary geçirendigini bellemek gerek.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu ýylyň ýanwarynda Monako Knýazlygyna amala aşyran sapary hem Ýewropa ýurtlary bilen netijeli dialogy ösdürmekde möhüm ädim boldy. Türkmen-fransuz hyzmatdaşlygyna hem täze itergi berildi. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň şu ýylyň maýynda Fransiýa Respublikasyna bolan resmi saparynyň dowamynda taraplaryň dürli ugurlar boýunça netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge ygrarlydyklary tassyklanyldy. Gahryman Arkadagymyzyň we Fransiýanyň Prezidentiniň arasynda Parižde geçirilen gepleşiklerde deňhukuklylyk, özara hormat goýmak ýörelgelerine esaslanýan döwletara hyzmatdaşlygy ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Söwda-ykdysady ulgamda bar bolan mümkinçilikleri durmuşa geçirmek bilen bir hatarda, däp bolan medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygy dowam etdirmegiň wajypdygy nygtaldy. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy 2027-2028-nji ýyllarda Parižde türkmen topragyndan tapylan, bürünç asyryna degişli arheologik tapyndylaryň sergisini guramak mümkinçiligine seretmegi teklip etdi. Şunda arheologiýa ulgamynda 30 ýyldan gowrak wagty öz içine alýan ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň netijeli häsiýeti bellenildi.

Saparyň çäklerinde Milli Liderimiz iki ýurduň işewür toparlarynyň wekillerini bir ýere jemlän Türkmen-fransuz ykdysady forumyna hem gatnaşdy. Gol çekilen ikitaraplaýyn resminamalar Türkmenistanyň we Fransiýanyň özara gyzyklanma bildirilýän ugurlarda netijeli gatnaşyklary dowam etdirmäge ygrarlydyklaryny tassyklady.

Ýewropanyň öňdebaryjy maliýe institutlary bilen ýola goýlan gatnaşyklar hem ýewropaly hyzmatdaşlar bilen köpugurly gatnaşyklaryň möhüm bölegi bolup durýar. Şu ýylyň maýynda Türkmenistanyň wekiliýeti Brýuselde geçirilen ykdysady we maliýe hyzmatdaşlygy boýunça «Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi» ýokary derejeli dialogyna gatnaşdy. Duşuşygyň dowamynda ýurdumyzyň bu ugurda ÝB bilen hyzmatdaşlygy giňeltmek baradaky garaýşy beýan edildi we köpugurly hyzmatdaşlyk mehanizmlerini pugtalandyrmagyň wajypdygy nygtaldy.

Sentýabr aýynyň başynda Türkmenistanyň wekiliýeti Sloweniýa Respublikasynyň Bled şäherinde geçirilen Bled strategik forumyna we onuň çäklerindäki «The Centrality of Central Asia» atly «tegelek stol» söhbetdeşligine gatnaşdy. Onda ÝB bilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri we ileri tutulýan ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Türkmen tarapynyň wekiliniň çykyşynda ýurdumyzyň Bitaraplyk syýasatynyň ynanyşmak hem-de açyk dialog üçin gural hökmünde ähmiýeti nygtaldy. Şeýle-de Türkmenistanyň Ýewraziýada ulag, energetika arabaglanyşygyny ösdürmäge, «ýaşyl» başlangyçlary ilerletmäge we hyzmatdaşlygyň bu ugurlarynyň ekologiýa, howa gün tertibi bilen utgaşdyrylmagyna goşýan goşandy bellenildi.

Oktýabrda ýurdumyzyň wekiliýeti Lýuksemburgda geçirilen sebitara gatnaşyklary pugtalandyrmak boýunça ministrler derejesindäki duşuşyga gatnaşdy. Forumyň dowamynda Türkmenistanyň Ýewropa Bileleşigi bilen ynanyşmak, özara hormat goýmak, deňhukuklylyk ýörelgelerine esaslanýan hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmaga ygrarlydygy tassyklanyldy.

30-31-nji oktýabrda Germaniýa Federatiw Respublikasynyň Maýn boýundaky Frankfurt şäherinde geçirilen Türkmenistanyň ykdysadyýet günleri türkmen-german söwda-ykdysady, maýa goýum hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de ösdürmegiň mümkinçiliklerine bagyşlandy. Çärä öňdebaryjy nemes kompaniýalarynyň, banklarynyň, senagat we pudaklaýyn birleşikleriniň, türkmen işewür toparlarynyň we döwlet düzümleriniň wekilleri gatnaşdylar. Ykdysadyýet günleriniň maksatnamasyna plenar mejlisler, duşuşyklar, gepleşikler girizildi we onuň netijeleri boýunça ikitaraplaýyn resminamalara gol çekildi.

Türkmenistan bilen Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (ÝHHG) arasyndaky dialogyň hem netijeli häsiýete eýedigini bellemek gerek. Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyga esaslanýan parahatçylyk söýüjilikli syýasaty ÝHHG tarapyndan giň goldawa eýe bolýar. Şunuň bilen baglylykda, 2025-nji ýylyň sentýabrynda Wenada geçirilen ÝHHG-niň hemişelik geňeşiniň mejlisinde bitaraplyk ýörelgeleriniň halkara gatnaşyklardaky orny ara alnyp maslahatlaşyldy. Türkmen tarapynyň wekiliniň çykyşynda Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan ykrar edilen hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesiniň ýurdumyzyň daşary syýasatynyň binýadyny emele getirýändigi nygtaldy. Şeýle hem ÝHHG-niň Parlament Assambleýasynyň çäklerinde Türkmenistanyň guramagynda parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmek üçin dialogy berkitmäge, bitaraplyk ýörelgelerini ilerletmäge gönükdirilen çäreler geçirildi.

11-nji sentýabrda ÝHHG-niň meýdançasynda şu ýylyň awgustynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen BMG-niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatynyň netijeleriniň tanyşdyrylyşy boldy. Türkmen tarapynyň wekiliniň çykyşynda Hereketleriň Awaza maksatnamasy bilen Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň gün tertibiniň, şol sanda ÝHHG-niň Parlament Assambleýasynyň işiniň arasyndaky arabaglanyşyk barada durlup geçildi.

Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň amala aşyrýan netijeli daşary we içeri syýasatynyň, dürli ugurlardaky üstünlikleriniň, baý medeni mirasynyň, gözel tebigy künjekleriniň, syýahatçylyk mümkinçilikleriniň dünýäniň, şol sanda Ýewropanyň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň ünsüni özüne çekýändigi hem bellärliklidir. Ýurdumyz dünýäniň maglumat giňişliginde-de netijeli gatnaşyklary işjeňleşdirmegi maksat edinýär. Munuň aýdyň mysaly hökmünde «Euronews» telekompaniýasy bilen hyzmatdaşlygyň oňyn tejribesini görkezmek bolar. Şu ýylyň fewralynda Aşgabatda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň hem-de Gahryman Arkadagymyzyň «Euronews» telekompaniýasynyň direktorlar geňeşiniň başlygy bilen geçiren duşuşyklarynda Ýewropanyň bu öňdebaryjy media guramasy bilen gatnaşyklary giňeltmek barada gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy.

Şeýlelikde, Bitarap Türkmenistan sebit, sebitara we ählumumy derejede parahatçylygy, durnuklylygy, gülläp ösüşi üpjün etmek üçin ýewropaly we ähli gyzyklanma bildirýän beýleki hyzmatdaşlar bilen köpugurly hyzmatdaşlyga ygrarlydygyny iş ýüzünde tassyklaýar.