Şu gün türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasyna iş saparynyň çäklerinde “Russiýa — Yslam dünýäsi: KazanForum — 2024” XV halkara ykdysady forumyna hormatly myhman hökmünde gatnaşdy, şeýle hem birnäçe duşuşyklary geçirdi.

Russiýa bilen Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň ýurtlarynyň arasynda söwda-ykdysady, ylmy-tehniki, durmuş-medeni ugurly gatnaşyklary pugtalandyrmak, şeýle hem Russiýa Federasiýasynda yslam maliýe ulgamy düzümleriniň ösdürilmegine ýardam bermek forumyň esasy maksadydyr. Şu ýyl “KazanForuma” 80-den gowrak döwletiň, şol sanda YHG-na agza ýurtlaryň 40-synyň, Russiýanyň sebitleriniň 83-siniň wekilleri gatnaşýarlar. Ol “Ynanyşmak we hyzmatdaşlyk” şygary astynda geçýär.

Irden RF-niň Tatarystan Respublikasynyň Baştutanynyň kabulhanasynda bolan gezelenjiň dowamynda türkmen halkynyň Milli Lideri we Rustam Minnihanow özara bähbitlilik, uzak möhletlilik ýörelgeleri, bilelikdäki işiň baý oňyn tejribesi esasynda ýola goýulýan ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy giňeltmegiň mümkinçilikleri barada pikir alyşdylar. Soňra Gahryman Arkadagymyzyň we Tatarystanyň Baştutanynyň bilelikdäki awtoulag kerweni Başir Rameýew adyndaky Maglumat tehnologiýalary parkyna bardy. Bu ýerde “Russiýa — Yslam dünýäsi” strategik garaýyş toparynyň “Russiýa — Yslam dünýäsi: adalatly, köppolýarly dünýä gurluşy we howpsuz ösüş” atly mejlisi geçirildi.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygynyň özara bähbitli hyzmatdaşlygyň täze ugurlaryny kesgitlemek hem-de bilelikdäki taslamalary durmuşa geçirmek üçin açyk halkara meýdança hökmünde özüni görkezen bu çärä nobatdaky gezek gatnaşmagy Türkmenistanyň Russiýa Federasiýasynyň sebitleri, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletler bilen ykdysady, ylmy-tehniki, medeni-durmuş ugurlary boýunça hyzmatdaşlygyny berkitmegiň ýolunda möhüm ädime öwrüldi.

Tatarystan Respublikasynyň Baştutany duşuşygy açyp, häzirki wagtda bu toparyň ornunyň barha artýandygyny belledi. Ol Russiýanyň we Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň arasyndaky gatnaşyklarda baglanyşdyryjy köprä, dostlugy, özara düşünişmegi, ynanyşmagy pugtalandyrmagyň guralyna öwrüldi. Mundan başga-da, bu topar adaty ruhy-ahlak gymmatlyklarynyň goragyna gönükdirilen ählumumy derejedäki dinara dialogyň netijeli meýdançasydyr.

Soňra türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowa söz berildi. Gahryman Arkadagymyz mejlise gatnaşyjylary mübärekläp, Tatarystan Respublikasynyň Baştutanyna foruma gatnaşmaga hem-de onda çykyş etmäge çakylygy üçin minnetdarlyk bildirdi.

Halk Maslahatynyň Başlygy Rustam Minnihanowyň Türkmenistan bilen Tatarystanyň arasynda dost-doganlyk gatnaşyklaryny berkitmekde möhüm ornuny hem-de ykdysady, medeni, ylym, bilim, sport ulgamlaryndaky gatnaşyklary giňeltmekde köp ýyllaryň dowamynda bitiren şahsy hyzmatlaryny belläp, onuň ähli türkmen halkynyň arasynda uly hormata we abraýa eýediginiň kanunalaýyk ýagdaýdygyny aýtdy.

Biz oňa diňe bir ýurdumyz bilen köp ýyllaryň dowamynda özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürýän Russiýanyň iň ösen sebitleriniň biriniň ýolbaşçysy hökmünde garaman, eýsem, ony wepaly dost, Türkmenistan bilen Russiýa Federasiýasynyň arasyndaky strategik hyzmatdaşlygyň üstünlikli ösdürilmeginiň möhüm şerti hökmünde türkmen-tatar doganlyk gatnaşyklarynyň yzygiderli pugtalandyrylmagynyň tarapdary hökmünde görýäris diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi we munuň üçin Tatarystanyň Baştutanyna minnetdarlyk bildirdi.

Şunuň bilen birlikde, Tatarystanyň Baştutanynyň Russiýanyň yslam dünýäsi bilen gatnaşyklaryny berkitmekde, özara düşünişmegi, hyzmatdaşlygy ýola goýmakda, uzak möhletleýin bähbitleri hem-de maksatlary utgaşdyrmakda uly goşandy aýratyn bellenildi. Nygtalyşy ýaly, onuň syýasatçy we diplomat hökmünde başarnyklary köp döwletleriň Baştutanlary bilen özara hormat goýmak, ynanyşmak, açyklyk gatnaşyklaryny ýola goýmaga ýardam etdi. Bu ugurda uly üstünlikleriň gazanylandygyny görýäris. Şu gezekki geçirilýän foruma gatnaşyjylaryň giň wekilçilikli düzümi hem munuň aýdyň netijesidir.

Häzirki wagtda Russiýa bilen yslam dünýäsiniň arasyndaky gatnaşyklaryň ýokary derejä çykýandygy äşgärdir. Ol okgunly, yzygiderli ösdürilýär, täze ulgamlary öz içine alýar, has anyk häsiýete we ösüş kuwwatyna eýe bolýar diýip, hormatly Arkadagymyz sözüni dowam etdi hem-de munuň kanunalaýykdygyny belledi. Bu gatnaşyklaryň esasyny taryhyň jümmüşinden gözbaş alyp gaýdýan geografik taýdan goňşuçylygyň, medeni hem ruhy taýdan özara ýakynlaşmagyň we baýlaşmagyň köpasyrlyk tejribesi, Russiýanyňdyr yslam döwletleriniň halklaryna mahsus ruhy-ahlak gymmatlyklaryna birmeňzeş garaýyşlar emele getirýär.

Ýüzýyllyklaryň dowamynda Russiýa we musulman ýurtlary Ýuwaş ummanyndan Atlantik ummana çenli Gündogary hem-de Günbatary birleşdirýän siwilizasion gurşawy döredipdirler. Özara hormat goýmak, birek-biregiň garaýyşlaryny, bähbitlerini ykrar etmek esasynda guralýan gatnaşyklaryň aýratyn görnüşleri kemala geldi diýip, Milli Liderimiz aýtdy we bu taryhy tejribäniň häzirki zaman şertlerinde has-da aýratyn ähmiýete hem-de zerurlyga eýe bolýandygyna ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, Russiýa we yslam ýurtlary döwletleriňdir halklaryň arasynda hormat goýmak, deňhukuklylyk gatnaşyklaryny nähili gurmagyň nusgasyny görkezýärler, birek-birege wehim salmazdan, bir pursatlyk bähbitleri peýdalanmazdan, hyzmatdaşyň zerurlyklaryna düşünmek bilen garaýarlar. Biziň güýç-kuwwatymyzyň, artykmaçlyklarymyzyň hem-de mümkinçiliklerimiziň hut şunda jemlenendigine ynanýaryn diýip, Gahryman Arkadagymyz bu çemeleşmäniň dünýäde tarapdarlarynyň barha artýandygyny belledi.

Milli Liderimiz bu agzalan ýörelgelerden başga-da, Russiýa we yslam dünýäsi hyzmatdaşlygyň netijeli, özüne çekiji ykdysady hem-de tehnologik nusgasyny görkezmelidirler diýip hasap edýärin. Biziň üçin ahlak sütünleri bolan ozaldan gelýän gymmatlyklara, parahatçylyga, durmuş adalatlylygyna ygrarlylyk häzirki zaman meýillerine goşulyşmak, ykdysadyýete, gündelik durmuşa innowasion usullaryň ornaşdyrylmagy bilen utgaşdyrylmalydyr diýip nygtady we bilelikdäki iş üçin uly mümkinçilikleriň bardygyna ynam bildirdi.

Russiýanyň kuwwatly tehnologik, ylym-bilim mümkinçilikleri yslam dünýäsiniň aglaba döwletleriniň ösen infrastrukturasy, baý tebigy serişdeleri, ýaş we işjeň ilaty hem-de ösüş üçin beýleki jedelsiz artykmaçlyklary bilen birlikde, giň gerimli bilelikdäki taslamalary durmuşa geçirmek, senagat-energetika, ulag hyzmatdaşlygy, ylmy we bilim alyşmalary, intellektual kuwwaty, öňdebaryjy çözgütleri birleşdirmek babatda durnukly gatnaşyklary ýola goýmak üçin oňyn şertleri döredýär.

Umuman, Russiýanyň we musulman ýurtlarynyň tutuş dünýä üçin hyzmatdaşlyga açyk bolmak bilen, öz ägirt uly mümkinçiliklerini birleşdirip, syýasatda, ykdysadyýetde, ahlak-aňyýet babatynda milli özboluşlylygyny, mertebesini hem-de taryhy tejribesini peseltmezden, hoşniýetli erk-islegi, parahatçylyk söýüjiligi, ösüşe ygrarlylygy görkezmek bilen, ählumumy meýillere oňyn täsir etmäge, döwletleriň we halklaryň arasyndaky gatnaşyklaryň aýrylmaz bölegi bolup galmaga ukyplydyklaryna ynanýaryn diýip, Halk Maslahatynyň Başlygy sözüni dowam etdi. Ýeke-täk dogry ýörelgäniň şundadygyna üns çekildi. 

Bellenilişi ýaly, Türkmenistan dünýä bileleşiginiň jogapkärli agzasy hem-de yslam dünýäsiniň bir bölegi hökmünde anyk çäreleridir hereketleri teklip etmek bilen, şeýle çemeleşmä ýardam bermegi öz wezipesi hasaplaýar. Mälim bolşy ýaly, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda Türkmenistanyň Prezidenti Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny işläp taýýarlamak baradaky başlangyç bilen çykyş etdi. Bitaraplygyň we öňüni alyş diplomatiýasynyň mümkinçilikleriniň ulanylmagy bu strategiýanyň aýrylmaz bölegi bolup biler. Türkmenistanyň BMG-ä agza döwletleriň 86-synyň awtordaşlygynda 2025-nji ýyly “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýip yglan etmek hakynda teklip eden Kararnamasynyň şu ýylyň 21-nji martynda Baş Assambleýa tarapyndan biragyzdan kabul edilmegi ýene-de bir möhüm waka boldy. Bu örän uly we ähmiýetli wakadyr. Pursatdan peýdalanyp, ähli ýurtlara, aýratyn-da, awtordaş döwletlere bu resminamany işläp taýýarlamaga işjeň gatnaşandyklary hem-de goldandyklary üçin minnetdarlyk bildirmek isleýärin. Bu ýurtlaryň köp sanly wekilleri Kazandaky şu foruma gatnaşýarlar. Parahatçylygy we ynanyşmagy ilerletmek işinde musulman ýurtlary wajyp orny eýeläp bilerler diýip hasaplaýaryn diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi. Olar dünýädäki gapma-garşylyklary gepleşikler arkaly çözmäge, özara hormat goýmaga esaslanýan dialog üçin şertleri döretmäge, halkara işlerde diňe bir gatnaşyk medeniýetini däl, eýsem, ylalaşyk medeniýetini hem berkarar etmäge berk we ynamly çagyrmalydyrlar.

Şunuň bilen birlikde, Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow şu forumda Parahatçylygyň, özara düşünişmegiň we ynanyşmagyň hatyrasyna yslam başlangyjyny işläp taýýarlamak mümkinçiligine seretmegi teklip etdi. Türkmenistan bu başlangyjy çemeleşmeleriňdir teklipleriň ylalaşykly toplumy, parahatçylygyň, hoşniýetliligiň, adalatlylygyň dini bolan yslam dininiň ýörelgeleri esasynda dünýä halklaryna ýüzlenýän özboluşly “Ýol kartasy” hökmünde görýär. Şunuň bilen baglylykda, Milli Liderimiz bu teklibi Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasy, gyzyklanma bildirýän beýleki halkara düzümler bilen ara alyp maslahatlaşmagyň, onuň üstünde bilelikde işlemegiň hem-de BMG-niň Baş Assambleýasynyň sessiýalarynyň biriniň resminamasy hökmünde öňe sürmegiň maksadalaýyk boljakdygyny belledi.

Gahryman Arkadagymyz çykyşynda Yslam başlangyjynyň ähli döwletleriň oňa goşulyşmagy üçin açyk bolmalydygyna ünsi çekdi. Şunda bu başlangyjyň dünýä jemgyýetçiliginiň ähli jogapkär taraplarynyň, diňe bir syýasatçylaryň däl, eýsem, beýleki adamlaryň hem goldawyna eýe boljakdygyna, musulman ymmatynyň çetde durman, jebisleşendigini we beýleki döwletleriňdir halklaryň goldaw bermeginde dünýädäki işleriň ýagdaýyna işjeň we netijeli täsir etmäge, ylalaşygy gazanmak üçin ýardam bermäge taýýardygyny habar berjekdigine berk ynam bildirildi.

Bellenilişi ýaly, yslam dini Russiýanyň köpmilletli halkyny we musulman döwletleriniň halklaryny asyrlaryň dowamynda baglanyşdyryp gelýän berk hem durnukly ruhy sütünleriň biridir. Russiýanyň we yslam ýurtlarynyň şahyrlarynyň, filosoflarynyň, akyldarlarynyň, aň-bilim ýaýradyjylarynyň öçmejek eserlerinde öz beýanyny tapan ýokary medeniýetlilik, ahlak güýji, çuňňur ruhy mazmun biziň umumy baýlygymyzdyr. Biz özümizi beýik rus medeniýetinden, edebiýatyndan, sazyndan, kinematografiýasyndan üzňe tutmaýarys, çünki olaryň hem yslamyň paýhas çeşmesinden, biliminden we dünýägaraýşyndan gözbaş alandygyny bilýäris. Şoňa görä-de, olar Russiýa hem musulman ýurtlaryna deň derejede degişlidir diýip, Milli Liderimiz aýtdy.

Şu ýyl Türkmenistanda we onuň çäklerinden daşarda beýik türkmen nusgawy şahyry, Gündogaryň akyldary Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy giňden bellenilýär. Russiýada, hususan-da, Moskwada, Tatarystan Respublikasynda, Sankt-Peterburgda, Astrahan oblastynda, yslam dünýäsiniň köp ýurtlarynda bu şanly senä bagyşlanan çäreler geçirilýär. Halk Maslahatynyň Başlygynyň nygtaýşy ýaly, Türkmenistanda şeýle goldawa ýokary baha berilýär we oňa diňe bir biziň milli akyldarymyza däl, eýsem, tutuş türkmen halkyna hormat goýmagyň, Türkmenistan bilen ruhy-medeni gatnaşyklary pugtalandyrmaga hem taýýarlygyň nyşany hökmünde garalýar. Şunuň bilen baglylykda, ýene-de bir möhüm pikiri aýtmagy zerur hasaplaýaryn. Magtymgulynyň ýubileýiniň diňe bir dabaralar bilen çäklenmezligini isleýärin diýip, hormatly Arkadagymyz sözüni dowam etdi.

Goý, bu ýubileý Türkmenistanyň we Russiýanyň, yslam dünýäsiniň ýurtlarynyň arasynda medeni-ynsanperwer, ruhy, ylmy hyzmatdaşlygyň täze tapgyryny kemala getirmek üçin başlangyç bolup hyzmat etsin! Biziň edebiýatçylarymyzy, neşirýatçylarymyzy, alymlarymyzy taryhy-edebi, filosofik temalaryň giň gerimi boýunça bilelikdäki täze taslamalara ruhlandyrsyn! Ýaş zehinleriň bilelikdäki döredijiligine, bilim edaralarynyň ugry boýunça mowzuklaýyn maksatnamalary işläp taýýarlamaga ýardam bersin diýip, Milli Liderimiz nygtady.

Bellenilişi ýaly, munuň özi geljege goşant bolup, biziň ýurtlarymyza hyzmatdaşlygyň, ösüşiň, özara düşünişmegiň möhüm strategik mümkinçilikleriň birini üpjün eder, Russiýanyň we yslam dünýäsiniň asylly maksatlarynyň umumylygyny has-da pugtalandyrar.

Türkmen halkynyň Milli Lideri çykyşynyň ahyrynda üns berendikleri üçin mejlise gatnaşyjylara minnetdarlyk bildirdi we hemmelere berk jan saglyk, jogapkärli işlerinde üstünlikleri, Tatarystanyň doganlyk halkyna bolsa parahatçylyk, abadançylyk arzuw etdi. Şeýle-de Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Baştutan Rustam Minnihanowyň Russiýa Federasiýasynyň we yslam dünýäsi ýurtlarynyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine uly goşandyny ýene bir gezek belläp, bu ugurdaky tagallalar üçin oňa minnetdarlyk bildirdi.

Gahryman Arkadagymyzyň çykyşy uly üns bilen diňlenildi.

Mejlise gatnaşyjylaryň çykyşlarynda “KazanForumyň” indi köp ýyllaryň dowamynda “Russiýa — Yslam dünýäsi” formatynda hyzmatdaşlygyň we özara düşünişmegiň dialogy hökmünde netijeli meýdança bolup hyzmat edýändigi bellenildi. 15-nji gezek üstünlikli geçirilýän bu forum geçen ýyllaryň dowamynda döwletara gatnaşyklary ösdürmekde uly sepgitlere ýetilendigini, şunuň bilen birlikde, özara hormat goýmagyň, ynanyşmagyň, bilelikde rowaçlyklara ýetmäge ygrarlylygyň aýdyň mysalyny görkezdi.

Tatarystanyň Baştutany öz esasy çykyşynda häzirki zaman dünýäsiniň ählumumy meseleleriniň birnäçesi barada aýdyp, “Russiýa — Yslam dünýäsi” strategik garaýyş toparynyň öz derejesinde bu meseleleriň jogabyny gözlemäge ýardam etmelidigini belledi. Syýasy ulgamyň durnuklylygyny, ykdysady kuwwatyň ýokarlandyrylmagyny, medeni hem-de ruhy-ahlak gymmatlyklaryň saklanylmagyny we ösdürilmegini üpjün etmek maksady bilen, bu formata gatnaşyjy ýurtlaryň arasynda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak üçin ägirt uly mümkinçilikleriň bardygyna aýratyn üns çekildi.

Mejlis tamamlanandan soňra, türkmen halkynyň Milli Lideriniň Russiýa Federasiýasynyň Federasiýa Geňeşiniň Başlygynyň orunbasary Konstantin Kosaçýow bilen duşuşygy boldy.

Ol Gahryman Arkadagymyzy mähirli mübärekläp, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bilen ýokary wekilçilikli çäräniň çäklerinde görüşmek mümkinçiligine kanagatlanma bildirdi. Bellenilişi ýaly, türkmen halkynyň Milli Lideriniň “KazanForum — 2024-e” gatnaşmagy soňky ýyllarda hil taýdan täze many-mazmuna eýe bolan rus-türkmen hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de çuňlaşdyrmak üçin ägirt uly ähmiýete eýedir.

Konstantin Kosaçýow hormatly Arkadagymyzyň şu gün öňe süren başlangyçlarynyň möhümdigine aýratyn ünsi çekdi. Şunda oňyn başlangyçlaryň durmuşa geçirilmeginiň “Russiýa — Yslam dünýäsi” formatynyň çäklerindäki köpýyllyk döwletara gatnaşyklara täze itergi berjekdigi nygtaldy.

Türkmen halkynyň Milli Lideri hoşniýetli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, biziň ýurdumyz tarapyndan şu formata gyzyklanma bildirýän ähli döwletler bilen uzak möhletleýin hyzmatdaşlygy ýola goýmagyň netijeli meýdançasy hökmünde garalýandygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, özara gatnaşyklaryň döwrüň talap edýän netijeli görnüşlerini bilelikde işläp taýýarlamaga mundan beýläk-de ýardam bermäge Türkmenistanyň taýýardygy tassyklanyldy.

Hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan meýilnamalary barada pikir alyşmagyň barşynda Gahryman Arkadagymyz we RF-niň Federasiýa Geňeşiniň Başlygynyň orunbasary şu gezekki forumyň çäklerinde kabul edilen çözgütleriň, gazanylan ylalaşyklaryň Türkmenistanyň hem-de Russiýa Federasiýasynyň, yslam dünýäsi ýurtlarynyň arasynda netijeli gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna goşant goşjakdygyna berk ynam bildirdiler.

“Russiýa — Yslam dünýäsi” XV halkara ykdysady forumynyň çäklerinde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy RF-niň Federasiýa Geňeşiniň Halkara gatnaşyklar baradaky komitetiniň başlygy Grigoriý Karasin bilen hem duşuşdy.

Ol türkmen halkynyň Milli Lideri bilen şunuň ýaly möhüm çärede duşuşmaga mümkinçilik üçin hoşallygyny beýan edip, Russiýada Türkmenistan bilen däp bolan dostlukly gatnaşyklara ýokary baha hem-de köpýyllyk hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine uly üns berilýändigini belledi.

Federasiýa Geňeşiniň komitetiniň başlygy Halk Maslahatynyň Başlygynyň Russiýa Federasiýasyna amala aşyran saparynyň ähmiýetini belläp, onuň jemleri boýunça Hyzmatdaşlyk boýunça parlamentara topary döretmek hakynda Ylalaşyga gol çekilendigini, munuň iki dostlukly ýurduň kanun çykaryjy edaralarynyň arasynda netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmagyň ýolunda möhüm ädim bolandygyny aýtdy. Şunda Gahryman Arkadagymyzyň rus-türkmen parlamentara gatnaşyklarynyň ösdürilmegindäki uly goşandyna aýratyn üns çekildi. Şunuň bilen birlikde, türkmen halkynyň Milli Lideriniň häzirki wagtda özara bähbitli hyzmatdaşlyk häsiýetine eýe bolýan yslam dünýäsiniň ýurtlary bilen hyzmatdaşlygyň giňeldilmeginde möhüm orny bellenildi.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy hoşniýetli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, Russiýa bilen Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza ýurtlaryň arasyndaky netijeli dialogyň ösdürilmeginiň Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýandygyny belledi. Tatarystan Respublikasynyň Baştutany Rustam Minnihanowyň çakylygy boýunça biziň ýurdumyzyň hem wekiliýetiniň gatnaşýan “KazanForum — 2024-iň” ähmiýeti barada aýtmak bilen, Gahryman Arkadagymyz onuň dürli halklaryň, dinleriň we medeniýetleriň wekilleriniň arasynda dialogy ýola goýmak boýunça abraýly meýdança bolup çykyş edýändigini nygtady. Şunuň bilen baglylykda, her ýyl geçirilýän wekilçilikli foruma gatnaşyjy ýurtlaryň arasynda ýola goýlan oňyn hyzmatdaşlygyň adalatly, köppolýarly dünýä gurluşy şertlerinde howpsuz ösüşiň üpjün edilmegine ýardam berjekdigine ynam bildirildi.

Soňra Tatarystan Respublikasynyň Baştutanynyň Myhmanlar öýünde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň RF-niň Tatarystan Respublikasynyň Döwlet geňeşçisi Mintimer Şaýmiýew bilen duşuşygy boldy.

Söhbetdeşler mähirli salamlaşyp, “Russiýa — Yslam dünýäsi” XV halkara ykdysady forumynyň çäklerinde duşuşmaga dörän mümkinçilige kanagatlanma bildirdiler. Nygtalyşy ýaly, häzirki wagtda Tatarystan Respublikasy dürli ugurlar boýunça üstünlikli ösýär we halkara derejedäki möhüm maslahatlaryň geçirilýän ýerine öwrüldi. Munuň özi onuň dünýädäki abraýynyň yzygiderli artýandygynyň güwäsidir. Pursatdan peýdalanyp, Gahryman Arkadagymyz bu forumyň hem-de onuň çäklerindäki ähli çäreleriň üstünlikli geçirilmegini arzuw etdi. Bu çäreler Russiýanyň yslam dünýäsiniň döwletleri bilen söwda-ykdysady, ylmy-tehniki, medeni-durmuş ulgamlardaky özara hyzmatdaşlygynyň mümkinçiliklerini açmaga gönükdirilendir. 

M.Şaýmiýew Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň “KazanForum” halkara ykdysady forumyna gatnaşmagynyň ähmiýetini belläp, Milli Liderimiziň öňe süren teklipleriniň, şol sanda Parahatçylygyň, özara düşünişmegiň we ynanyşmagyň hatyrasyna yslam başlangyjyny işläp taýýarlamak baradaky teklibiniň möhümdigine, onuň döwrüň talabydygyna ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, ol Türkmenistanyň bu teklibiniň goldanylýandygyny hem-de onuň BMG-niň Baş Assambleýasynyň sessiýalarynyň birinde resminama hökmünde öňe sürülmegini maksadalaýyk hasaplaýandygyny aýtdy. Russiýanyň geljekde-de ýurdumyzyň sebit we halkara derejede ählumumy parahatçylygyň, durnukly ösüşiň üpjün edilmegine gönükdirilen oňyn başlangyçlaryny goldamaga taýýardygy tassyklanyldy.

Duşuşygyň dowamynda söhbetdeşler halklarymyzyň asyrlaryň dowamynda medeniýetiniň umumylygyna, diliniň meňzeşligine, dininiň birligine, birek-birege hormat goýmaga we deňhukuklylyga esaslanýan dostlukly gatnaşyklary saklap gelýändiklerini bellediler. Türkmen-tatar gatnaşyklaryna mahsus ynanyşmagyň, özara düşünişmegiň ýokary derejesi netijeli ikitaraplaýyn dialogy ösdürmek üçin berk binýat bolup hyzmat edýär. Nygtalyşy ýaly, Türkmenistanda we Tatarystanda geçirilýän milli baýramlara, iri halkara çärelere bilelikde gatnaşylmagy asylly däbe öwrüldi. Munuň özi halklarymyzyň arasyndaky dostlukly we hoşniýetli gatnaşyklaryň pugtalandyrylýandygynyň aýdyň güwäsidir.

Söhbetdeşler ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň dürli ugurlarda, hususan-da, nebitgaz pudagynda, gämi gurluşygynda, himiýa senagatynda, awiasiýa tehnikasyny, ýük awtoulaglaryny ibermek ulgamynda netijeli häsiýetini kanagatlanma bilen belläp, söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmek maksady bilen, bar bolan ägirt uly kuwwaty açmak üçin ähli mümkinçilikleriň doly derejede ulanylmalydygyny aýtdylar. Medeni-ynsanperwer ulgamda ýola goýlan hyzmatdaşlyga aýratyn üns çekildi. Şunuň bilen baglylykda, köp sanly türkmen talyplarynyň Tatarystanyň ýokary okuw mekdeplerinde bilim alýandyklary, bilim ojaklarynyň arasynda hyzmatdaşlygyň ýola goýulýandygy bellenildi.

Duşuşygyň dowamynda türkmen halkynyň Milli Lideri häzirki wagtda Tatarystanyň dürli ugurlarda ýeten sepgitleriniň Mintimer Şaýmiýewiň kabul eden öňdengörüjilikli çözgütleriniň we garaýyşlarynyň netijesidigini belledi. Ol häzirki günde-de Tatarystan Respublikasynyň Döwlet geňeşçisi wezipesinde öz halkyna hyzmat etmegini ýadawsyz dowam etdirýär. Gahryman Arkadagymyz mümkinçilikden peýdalanyp, türkmen-rus strategik hyzmatdaşlygynyň möhüm bölegi bolup çykyş edýän özara bähbitli türkmen-tatar gatnaşyklarynyň ösdürilmegine goşýan saldamly goşandy üçin Mintimer Şaýmiýewe minnetdarlyk bildirdi.

Duşuşygyň ahyrynda söhbetdeşler gadymdan gelýän dostluk däplerine esaslanýan medeniýetleriň özara baýlaşdyrylmagynyň ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň çuňlaşdyrylmagyna ýardam berjekdigine we mundan beýläk-de hyzmatdaşlyk etmek üçin berk binýat boljakdygyna ynam bildirip, birek-birege hem-de iki doganlyk halka iň gowy arzuwlaryny beýan etdiler.

Soňra türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Baştutany Rustam Minnihanowyň bilelikdäki awtoulag kerweni “Kazan EKSPO” halkara sergi merkezine ugrady.

Bu ýerde “Russiýa — Yslam dünýäsi” XV halkara ykdysady forumynyň çäklerinde 30 müň inedördül metr meýdanda “Russia Halal EXPO” maýa goýum we infrastruktura taslamalarynyň sergisi ýaýbaňlandyryldy. Ol geljegi nazara almak bilen, döwletara hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitlemek we onuň netijeli gurallaryny kemala getirmek, dürli ulgamlarda tejribe alyşmak, işewürlik duşuşyklaryny hem-de gepleşikleri geçirmek üçin möhüm meýdança bolup durýar.

Sergä Russiýa Federasiýasynyň dürli sebitleriniň, daşary ýurtlaryň, şol sanda Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň köp pudaklarynyň wekilleri, şol sanda azyk önümçiligi, saglygy goraýyş, senagat, moda senagaty, syýahatçylyk, maglumat tehnologiýalary, maliýe we maýa goýumlar ulgamlarynda ýöriteleşen kärhanalarynyň wekilleri gatnaşdylar.

...Merkezi girelgäniň öňünde Gahryman Arkadagymyzy we Tatarystanyň Baştutanyny “Kazan EKSPO” halkara sergi merkeziniň baş direktory garşylaýar.

Ýurdumyzyň bu wekilçilikli sergä gatnaşmagy Russiýa bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmäge, dünýäniň halal önümler bazarynda Türkmenistanyň ornuny pugtalandyrmaga, milli ykdysadyýetimize maýa goýumlary çekmäge ýardam berer.

Bu ýerde görkezilýän wideofilmde RF-niň Tatarystan Respublikasynyň ykdysadyýetiniň dürli pudaklarynyň ýeten derejeleri, türkmen-tatar hyzmatdaşlygynyň esasy ugurlary, bar bolan söwda-ykdysady, maýa goýum mümkinçilikleri, şol sanda ikitaraplaýyn söwda dolanyşygy barada gürrüň berilýär. “KamAZ”, “Tatneft”, “KER-Holding” ýaly öňdebaryjy kompaniýalar, maşyngurluşyk kärhanalary bilen bilelikde durmuşa geçirilen taslamalar baradaky şekiller netijeli hyzmatdaşlygyň aýdyň mysallarydyr.

Russiýa Federasiýasy we onuň iri sebitleri, öňdebaryjy senagat, ylym, bilim, medeni merkezleri bilen netijeli dialogyň hemmetaraplaýyn giňeldilmegi hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän ýurdumyzyň daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Tatarystan Respublikasy bilen netijeli gatnaşyklar munuň anyk mysalydyr.

Türkmen halkynyň Milli Lideri we Tatarystan Respublikasynyň Baştutany iri rus kompaniýalarynyň bu ýerde görkezilen özboluşly taslamalary, döwrebap tehnologiýalary, senagat, raýat, ýol, ýaşaýyş jaý gurluşygy üçin enjamlar, gurluşyk serişdeleri, ýolgurluşyk tehnikalary bilen tanyşdylar.

Halkara kompaniýalar, döwlet korporasiýalary, iri banklar we maliýe edaralary hem bu ýerde öz diwarlyklaryny ýerleşdiripdirler. Munuň özi sergini diňe bir tehnologiýanyň gazananlaryny görkezmek üçin däl-de, eýsem, maýa goýum mümkinçilikleri ara alyp maslahatlaşmak, halkara işewürlik gatnaşyklaryny ösdürmek üçin hem netijeli meýdança öwürýär.

Gahryman Arkadagymyz we Tatarystan Respublikasynyň Baştutany Türkmenistanyň milli pawilýonyna ugradylar.

Pawilýon ýurdumyzyň ähli pudaklarda, şol sanda hususy pudakda gazanýan üstünlikleri, daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen uzak möhletleýin hyzmatdaşlygy alyp barmak, maýa goýum taslamalaryny durmuşa geçirmek üçin bar bolan kuwwaty hem-de mümkinçilikleri barada düşünje berýär. Bularyň ählisi monitorlarda görkezilýän wideoşekillerde-de öz beýanyny tapýar.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän ykdysady strategiýa, toplumlaýyn özgertmeler Watanymyzy innowasion taýdan ösdürmäge, senagatlaşdyrmaga, pudaklaryň infrastrukturasyny düýpli döwrebaplaşdyrmaga, olara öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmaga gönükdirilendir. Şunda hususy bölegi höweslendirmäge we goldamaga uly ähmiýet berilýär. Döwrebap bazar gatnaşykly, ýokary netijeli ykdysadyýetiň tapgyrlaýyn kemala getirilmegi, importyň ornuny tutýan harytlaryň önümçilikleriniň giňeldilmegi, ýurdumyzyň eksport kuwwatynyň artdyrylmagy, durnukly ösüş depginini gazanmagyň şertleriniň biri hökmünde sanly ulgamyň giňden ornaşdyrylmagy ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda durýar.

Türkmenistanyň pawilýonynda milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklarynyň, şol sanda ýangyç-energetika toplumynyň hem-de nebitgaz, himiýa senagatynyň, ýeňil senagatyň dürli görnüşli önümleri, aýna önümleri, gurluşyk serişdeleri görkezilýär. Sergi dokma we gön önümçiliginde, halk senetçiliginde gazanylan üstünlikler bilen tanyşmaga hem mümkinçilik berýär.

Milli ykdysadyýetimiziň sanlylaşdyrylmagy ýurdumyzyň elektron senagatyny ösdürmäge ýardam berýär. Bu ýerde Türkmenistanda öndürilýän kompýuter tehnikalary, Wi-Fi routerleri, LED çyralar, plastik kartlar we beýleki önümler ýerleşdirilipdir.

Ýurdumyzyň pawilýonynda meşhur türkmen el halylary aýratyn orun eýeleýär. Halylar halkymyzyň ruhy özboluşlylygynyň çeper beýany, baý medeni mirasymyzyň aýrylmaz bölegi bolmak bilen, tutuş dünýäde kämil gözelligi we ýokary hili bilen meşhurdyr. Sergide görkezilýän türkmen halylarynyň hatarynda ýüpekden dokalanlary-da bar. Bu ýerde ajaýyp halylaryň dokalyşyny görmek bolýar. Halyçy zenanlar halynyň kesiliş usulyny görkezdiler. Soňra bu haly Tatarystanyň Baştutanyna sowgat berildi. Şeýle hem hormatly myhmanlara haly torbalary sowgat hökmünde gowşuryldy.

Soňky ýyllarda ýurdumyzyň işewürleri haly we haly önümleriniň önümçiligini giňeldýärler, bu ugurda täze pikirlerdir çözgütleri hödürleýärler. Häzirki wagtda Diýarymyzda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli işleriň netijesinde, öndürilýän önümleriň hili barha ýokarlanýar. Içerki bazarlarymyz harytlar bilen üpjün edilip, daşary söwdanyň çäkleri giňeldilýär. “Türkmenistanda öndürilen” nyşanly harytlar dünýä bazarlarynda uly islegden peýdalanýar hem-de Watanymyzyň eksport kuwwatyny artdyrmaga giň ýol açýar.

Türkmenistanyň milli pawilýonynda ýurdumyzyň ulag-logistika pudagyna aýratyn bölüm bagyşlanypdyr. Bu ýerde ulag serişdeleriniň ähli görnüşleriniň, paýtagtymyzyň Halkara howa menziliniň şekil taslamalary görkezilýär. Howa menziliniň öňdebaryjy infrastrukturasy sebit hem yklym derejesinde howa we multimodal ýük daşamalary üçin mümkinçilikleriň dürli görnüşlerini hödürleýär. Häzirki günde Türkmenistan sebitiň möhüm üstaşyr ulag hem-de iri halkara logistika merkezine öwrüldi.

Milli pawilýonymyzyň uly bölegi döwrebap söwda toplumyny ýada salýar. Bu ýerde ter gök önümler, miweler, şöhlat önümleri we ýurdumyzyň azyk senagatynyň beýleki harytlary ýerleşdirilipdir. Ýurdumyzyň bazarlarynyň azyk bolçulygyny alamatlandyrýan bu görnüşler türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowyň bu ugurda başyny başlan hem-de halkymyzyň rowaçlygyny üpjün etmäge, saglygyny goramaga gönükdirilen ykdysady özgertmeleriň Arkadagly Gahryman Serdarymyz tarapyndan üstünlikli durmuşa geçirilýändigini aýdyň açyp görkezýär. Bu önümleriň kabul edilen halkara ekologik we estetik kadalara laýyklykda gaplanandygyny hem-de bezelendigini bellemek möhümdir.

Şeýle hem sergide Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň akademigi, lukmançylyk ylymlarynyň doktory Gahryman Arkadagymyzyň “Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri” atly ylmy-ensiklopedik eserlerine aýratyn orun berlipdir. Bu düýpli ylmy işleriň sahypalarynda ýurdumyzda ösýän dermanlyk ösümlikleriň bejeriş häsiýetleri, olary ylmy we halk lukmançylygynda peýdalanmagyň mümkinçilikleri giňişleýin beýan edilýär. Bu ýerde gurnalan fitobarda türkmen topragynda ösýän dermanlyk ösümliklerden taýýarlanan çaýdan dadyp görmek bolýar.

“Russia Halal EXPO” maýa goýum we infrastruktura taslamalary sergisiniň çäklerinde duşuşyklar guraldy. Olaryň dowamynda türkmen hünärmenleri milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň maýa goýum mümkinçilikleri bilen tanyşdyrdylar. Dünýäniň dürli ýurtlarynyň işewür toparlarynyň wekillerine ol ýa-da beýleki pudak baradaky zerur maglumaty almaga, hyzmatdaşlygyň mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşmaga, gatnaşyklaryň täze görnüşleri babatda pikir alyşmaga mümkinçilik döredildi.

Gahryman Arkadagymyz we Tatarystan Respublikasynyň Baştutany Türkmenistanyň milli pawilýony bilen tanşyp, onuň guramaçylyk derejesine ýokary baha berdiler hem-de Russiýa we yslam dünýäsiniň ýurtlary bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek, diwersifikasiýalaşdyrmak üçin ägirt uly kuwwatyň bardygyny bellediler.

Soňra türkmen halkynyň Milli Lideri we Tatarystanyň Baştutany bilelikde Gabdulla Tukaý adyndaky Halkara howa menziline geldiler.

Gahryman Arkadagymyz we Rustam Minnihanow Türkmenistan bilen RF-niň Tatarystan Respublikasynyň dostlukly gatnaşyklara ygrarlydyklaryny we iki tarapyň hem özara bähbitlilige, deňhukuklylyga esaslanýan hyzmatdaşlygy ösdürmegi maksat edinýändigini tassykladylar.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow mähirli kabul edilendigi we bildirilen myhmansöýerlik üçin Tatarystanyň Baştutanyna ýene bir gezek minnetdarlyk bildirdi hem-de onuň bilen hoşlaşyp, Watanymyza ugrady. Birnäçe wagtdan soňra türkmen halkynyň Milli Lideriniň uçary paýtagtymyzyň Halkara howa menziline gondy. Bu ýerde Gahryman Arkadagymyzy ýurdumyzyň resmi adamlary garşyladylar.

***

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasyna iş saparynyň çäklerinde ýurdumyzyň wekiliýetiniň agzalarynyň geçiren duşuşyklarynda hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de giňeltmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Taraplar ulag-kommunikasiýalar ulgamynda gatnaşyklary ösdürmegiň geljegi barada pikir alşyp, Russiýanyň bu ugurda ýöriteleşen iri kompaniýalary bilen gatnaşyklary işjeňleşdirmegiň möhümdigini bellediler.

Nygtalyşy ýaly, häzirki döwürde iki ýurduň Ýewropa bilen Aziýanyň söwda ýollarynyň ugrunda geografik taýdan amatly ýerleşmeginiň netijeli peýdalanylmagy örän wajypdyr. Türkmenistan we Russiýa demir ýol, awtomobil, howa ýollary pudagynyň ösdürilmegine, bar bolan düzümleýin desgalaryň döwrebaplaşdyrylmagyna aýratyn ähmiýet berýär. Bu ugurdaky çäreler üstaşyr ulag ugurlarynyň, ýük we ýolagçy gatnawlarynyň möçberiniň artdyrylmagy üçin uly mümkinçilikleri açýar. Türkmenistanyň dürli forumlaryň çäklerinde öňe sürýän başlangyçlary häzirki döwrüň talaplaryna laýyk gelýär hem-de söwda-ykdysady gatnaşyklary, şol sanda Russiýanyň we onuň iri sebitleri bilen hyzmatdaşlygy berkitmäge gönükdirilendir. Şolaryň biri-de Tatarystan Respublikasydyr.

Kazan şäheriniň häkimliginde ýerine ýetiriji komitetiň ýolbaşçysy bilen geçirilen duşuşygyň dowamynda şäher hojalygynyň dolandyrylyşyna degişli meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Ýokary tehnologiýalar ulgamyna degişli tehnologiýalar parkynda sanly ulgamy ösdürmegiň mümkinçilikleri duşuşygyň esasy meselesi boldy. Türkmen tarapynyň wekili bu ugurda Türkmenistanda döwlet derejesinde durmuşa geçirilen taslamalar, alnyp barylýan giň gerimli işler, şol sanda Arkadag şäherinde ornaşdyrylan sanly ulgamlar barada gürrüň berdi.

Şeýle hem Tatarystan Respublikasynyň Musulmanlaryň ruhyýet müdirliginiň müftüsi bilen duşuşyk geçirildi. Bellenilişi ýaly, Türkmenistanyň we Tatarystanyň doganlyk halklaryny taryhy taýdan emele gelen medeni-ruhy gymmatlyklaryň umumylygy baglanyşdyrýar. Bu köpasyrlyk däpler häzirki wagtda mynasyp dowam etdirilip, täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýar.

Şeýle hem türkmen wekiliýetiniň agzalary Innopolis şäheriniň häkimi bilen duşuşdylar. Duşuşygyň dowamynda şähergurluşyk ulgamynda tejribe alyşmagyň möhümdigi bellenildi, bilelikdäki taslamalary amala aşyrmagyň mümkinçiliklerine garaldy. Kazan milli barlaglar tehnologik uniwersitetinde geçirilen duşuşygyň barşynda bilim-ylym ulgamynda hyzmatdaşlyk etmegiň türkmen-tatar gatnaşyklarynyň ileri tutulýan ugry bolup çykyş edýändigi nygtaldy. Tatarystan Respublikasynyň ýokary okuw mekdeplerinde köp sanly türkmen talyplary okaýar. Munuň özi olara döwrebap bilimleri almaga hem-de Watanymyzyň ösüşlerine mynasyp goşant goşmaga mümkinçilik berýär. Bu ýokary okuw mekdepde okaýan türkmen talyplary daşary ýurtlaryň öňdebaryjy bilim ojaklarynda döwrebap bilim almaga döredilen mümkinçilikler üçin Gahryman Arkadagymyza we Arkadagly Gahryman Serdarymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler.