Baş sahypa
\
Türkmen tebigatyň gözelligi
\
Gaplaňgyr ümmülmez düzlükdäki goraghanadyr
Türkmen tebigatyň gözelligi
Gaplaňgyr ümmülmez düzlükdäki goraghanadyr
Çap edildi 31.12.2022
4217

Daşoguz welaýatynyň demirgazyk-günbatar böleginde, Üstýurt we Sarygamyş geografik sebitlerinde, Turan çölleriniň günorta we demirgazyk astzolaklarynyň gowşudynda Gaplaňgyr goraghanasy ýerleşýär. Ägirt uly çöketlik – Garaşor duz batgalygy günbatarda goraghananyň tebigy araçäklerini aýdyň ýüze çykarýar. Üstýurduň çäklerinde mundan gyradeň, mundan tekiz we Üstýurt baradaky “ümmülmez düzlük” düşünjesine has laýyk gelýän ýeri tapmak kyndyr.

1979-njy ýylda goraghananyň düýbi tutuldy. Tebigaty goraýyş toplumynyň işgärlerine berlen esasy tabşyryk jerenleriň we Demirgazyk Türkmenistanyň haýwanat dünýäsiniň beýleki wekilleriniň baş sanyny gorap saklamak hem dikeltmekdi.

Goraghanada ösümlikleriň iki görnüşi agdyklyk edýär: çägelikde – gyrymsy agaçlar, üsti tekiz belentlikde bolsa – ýarym gyrymsy agaçlar. Goraghana Günortadan galtaşýan Zaunguz Garagumyň, esasy ösümligi ak sazakdyr.

Gaplaňgyryň görnüş dürlüliginiň ýarysyndan gowragyny çöle mahsus bolan bäş maşgala düzýär: kösükliler, däneliler, selmeler, atanakgüllüler we çogdamgüllüler. Goraghananyň geçiş zolagynda ýerleşiş aýratynlygy bilen şertlenen bu düzüm botanikaçylarda uly gyzyklanma döredýär.

Goraghana mahsus ösümlikleriň biri-de beýikligi 10 – 30 sm bolan köpýyllyk ot ösümligi – gaty saýawanly söwdekdir. Onuň açyk ýaşyl baldaklary çägelikde-de, toýunly düzlükde-de gabat gelýär. Bu ýerde irise-de, çöl akasiýasyna-da, ilaka-da duşmak bolýar.

Toplumyň çäginde duş gelýän oňurgaly haýwanlaryň aglaba bölegi Merkezi Aziýanyň çölleri bilen baglanyşyklydyr. Onda jeren, boz syçan, alaka, zemzen, kepjebaş, gömülgen, kirpi we toad agamalar (Phrynocephalus) ýaşaýarlar. Goraghanada ýalmanyň 10-dan gowrak görnüşi bar. Sebitden okly kirpiniň ýaýran ýeri bolan demirgazyk araçägi-de geçýär.

Ýyrtyjylaryň arasynda tilki, möjek, şagal, çöl pişigi bar. Sarygamyşyň kenarlarynda we adalarynda, esasan mör-möjekler bilen iýmitlenýän torsuk ýaşaýar. Goraghana köp göçmen guşlaryň dynç alýan ýeridir, gyş maýyl gelende bolsa, guşlaryň käbiri gyşlamak üçin, onuň çäginde galýarlar.

Soňky habarlar
30.07
Türkmenistanyň Prezidenti Balkan welaýatyna iş saparyny amala aşyrdy
30.07
Bagta rowan ýollar
29.07
Parlamentara dialog — parahatçylygy we hyzmatdaşlygy pugtalandyrmagyň ýoly
28.07
Medeni diplomatiýa — dostlugyň we hyzmatdaşlygyň nyşany
28.07
TDHÇMB-nyň söwdalarynda geleşikleriň jemi bahasy ABŞ-nyň 96 million 517 müň dollaryndan gowrak boldy
27.07
Durmuş-ykdysady özgertmeler — Watanymyzyň gülläp ösüşiniň binýady
26.07
Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyz Arkadag şäherine iş saparyny amala aşyrdy
25.07
Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň mejlisi
25.07
Türkmenistanyň Prezidenti Hytaý Halk Respublikasynyň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisini kabul etdi
25.07
Hormatly Prezidentimiz “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” mynasybetli günäsini geçmek baradaky Permana gol çekdi
top-arrow