Baş sahypa
\
Türkmenistan – ÝUNESKO: medeni miras goralyp saklanylýar
\
Köneürgenç – Türkmenistanyň iň gadymy şäherleriniň biri
Türkmenistan – ÝUNESKO: medeni miras goralyp saklanylýar
Köneürgenç – Türkmenistanyň iň gadymy şäherleriniň biri
Çap edildi 31.12.2022
13655

Häzir Köneürgenç Türkmenistanyň Daşoguz welaýatynyň Köneürgenç etrabynyň dolandyryş merkezidir. XI – XIII asyrlarda bolsa ol orta asyryň kuwwatly imperiýasy – Horezmşalar döwletiniň paýtagty bolupdyr.

Häzirki wagtda Köneürgenjiň günorta çetine 1985-nji ýylda döredilen 640 gektar meýdany bolan döwlet medeni-taryhy goraghanasy ýerleşýär.

Bu ýerde geçmişiň ençeme ajaýyp binagärlik ýadygärlikleri bar. Orta asyrlarda şäheriň daşyna berk diwar çekilipdir, onuň galyndylary şäheriň gündogar çetinde depeler görnüşinde saklanyp galypdyr.

Köne Gürgenç (Köneürgenç) Beýik Ýüpek ýolunyň möhüm orta asyr ugurlarynyň birinde ýerleşipdir. Ol Türkmenistanyň goragly giň zolakda ýerleşýän we XI-XVI asyrlara degişli gowy saklanyp galan köp sanly ýadygärligi öz içine alýan iň gadymy arheologik ýadygärlikleriniň biridir. Bu ýadygärliklere metjitler, kerwensaraý derwezeleri, galalar, aramgähler we minaralar girýär.

Goraghananyň iň gadymy binasy «Kyrk molla» galasy bolup, onuň ýerinde XI asyrda «Horezmşa Mamunyň akademiýasy» diýilýäni bolupdyr. Onda ensiklopediýaçylar Abu Ali Reýhan al-Biruni we tebigatşynas, lukman hem filosof Abu Ali ibn-Sina işläpdir.

Şeýle hem, şäherde XI-XVI asyrlara degişli birnäçe ýadygärlik bar. Törebeg hanymyň aramgähi, Nejmeddin al-Kubranyň aramgähi we Kutlug Timuryň 60 metrlik minarasy olaryň iň meşhurlarydyr. Şeýle hem, abat galan iň gadymy ýadygärlik – Il Arslanyň ýüzüne syrçaly kerpiç tutulan on iki gyraňly konus şekilli gümmezli aramgähi bar.

Bir wagtlar Köneürgençde Horezm gurluşykçy ussalar mekdebi bolup, gülläp ösüpdir. Olaryň bilimidir başarnyklary bütin dünýä ýaýrapdyr, olaryň döreden zatlaryny häzirki wagtda Merkezi Aziýanyň we Ýakyn Gündogaryň dürli sebitlerinde Teýmirleňiň hökümdarlyk süren döwrüne degişli köp desganyň biçüwinde görmek bolýar. Olaryň adaty gurluşyk usullary we ýerine ýetiriş täri şu güne çenli saklanyp galypdyr, mysal üçin, ilkinji gezek Köneürgençde ulanylan küreler henizem taryhy binagärlik ýadygärlikleriniň durkuny täzelemekde tutuş sebitde kerpiç bişirmek üçin ulanylýar.

Ýerli ilat, bu taryhy goraghanany baryp görýän köp sanly syýahatçylar gadymy gurluşykçylaryň ýokary ussatlygyny öz gözleri bilen görüp, seslenme kitaplarynda haýran galandyklaryny beýan edip, ýadygärlik goýup, özleri bilen bolsa 2005-nji ýylda ÝUNESKO-nyň Bütindünýä medeni mirasynyň sanawyna girizilen Köneürgençde gören zatlaryndan alan ýatdan çykmajak oňyn täsirlerini alyp gidýärler.

Soňky habarlar
08.07
2025-nji ýylyň iýuny: Türkmenistanyň Prezidentiniň daşary syýasy başlangyçlaryndan ugur alyp
08.07
Türkmenistanyň Prezidenti Argentina Respublikasynyň Prezidentini gutlady
08.07
Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň Balkan welaýatyna iş sapary
08.07
Azyk bolçulygynyň pugtalandyrylmagy — oba hojalyk özgertmeleriniň baş maksady
07.07
Türkmenistanyň Prezidenti sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi
07.07
Türkmenistanyň Prezidenti Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Prezidentine gynanç bildirdi
06.07
Durmuş-ykdysady ösüşiň üpjün edilmegi — Watanymyzyň rowaçlygynyň kepili
06.07
«Arkadagly Ýaşlar» žurnalynyň täze sany okyjylara ýetirildi
05.07
Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyz dikuçarda paýtagtymyz we Arkadag şäheri boýunça iş saparyny amala aşyrdy
05.07
Türkmenistanyň Prezidenti Wenesuela Boliwarian Respublikasynyň Prezidentini gutlady
top-arrow