2024-nji ýylyň dekabr aýynda geçirilen halkara derejeli çäreler — syýasy geňeşmeler, işewürlik gepleşikleri, forumlardyr sergiler özara bähbitli halkara hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlary babatda pikir alyşmak üçin meýdança bolmak bilen, ýurdumyzyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň «Açyk gapylar» syýasatyny durmuşa geçirmek, daşary ýurtlar bilen gatnaşyklary has-da giňeltmek boýunça alyp barýan işleriniň üstünliklere beslenýändiginiň aýdyň güwäsi boldy.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Birleşen Milletler Guramasynyň Çölleşmä garşy göreşmek boýunça Konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 16-njy maslahatynyň (СOP16) çäklerinde geçirilen «Bitewi suw» sammitine gatnaşmak maksady bilen, Saud Arabystany Patyşalygyna amala aşyran iş sapary dekabr aýynyň möhüm wakalarynyň biri boldy. Forum Durnukly ösüş maksatlarynyň biri bolan arassa agyz suwuna elýeterliligi üpjün etmek babatda tagallalary utgaşdyrmaga, suw meseleleriniň oňyn çözgütlerini gözlemäge gönükdirildi.

Saparyň dowamynda Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Saud Arabystany Patyşalygynyň Mirasdüşer Şazadasy, Premýer-ministri Mohammed bin Salman bin Abdelaziz Al Saud bilen duşuşdy. Duşuşygyň barşynda döwletara gatnaşyklaryň ileri tutulýan ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy, özara bähbitli ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ösüş depgini bellenildi.

1-nji dekabrda Türkmenistanyň wekiliýeti Hytaý Halk Respublikasynyň Syçuan welaýatynyň Çendu şäherinde geçirilen «Merkezi Aziýa — Hytaý» formatyndaky daşary işler ministrleriniň bäşinji duşuşygyna gatnaşdy. Çärä gatnaşyjylar ýurtlaryň umumy bähbitleri üçin hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga, hususan-da, uzak möhletleýin parahatçylygy we durnuklylygy üpjün etmäge, syýasy, söwda-ykdysady, maýa goýum, ynsanperwer gatnaşyklary işjeňleşdirmäge gönükdirilen bilelikdäki tagallalaryň oňyn netije berýändigini bellediler. Onuň netijeleri boýunça Jemleýji resminama gol çekildi.

BMG-niň Nýu-Ýork şäherinde ýerleşýän ştab-kwartirasyndan hoş habar gelip gowuşdy. 2-nji dekabrda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 79-njy sessiýasynyň 43-nji umumy mejlisiniň dowamynda Türkmenistanyň başlangyjy bilen «Merkezi Aziýada ýadro ýaragyndan azat zolak hakyndaky Şertnama» atly Kararnama biragyzdan kabul edildi.

2-nji dekabrda rus tarapynyň başlangyjy bilen geçirilen telefon arkaly söhbetdeşligiň dowamynda Türkmenistanyň we Russiýa Federasiýasynyň daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylary dürli ugurlar boýunça ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmegiň möhüm meselelerini ara alyp maslahatlaşdylar.

3-nji dekabrda Eýran Yslam Respublikasynyň Maşat şäherinde geçirilen Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň daşary işler ministrleriniň Geňeşiniň 28-nji mejlisine Türkmenistanyň daşary işler ministriniň orunbasarynyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet gatnaşdy. Onda söwda, maýa goýum, «ýaşyl» ykdysadyýet, sanlylaşdyrma, energetika, azyk howpsuzlygy, ekologiýa, oba hojalygy, ulag-logistika ulgamlarynda hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de giňeltmek boýunça meseleleriň giň toplumy ara alnyp maslahatlaşyldy. Mejlisiň netijeleri boýunça köptaraplaýyn sebit hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmagyň Maşat Beýanaty kabul edildi. Mejlisiň çäklerinde Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary Asad Majid Han, Eýran Yslam Respublikasynyň daşary işler ministri Seýed Abbas Aragçi bilen duşuşyklar geçirildi. Olarda sebit we halkara gün tertibiniň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynda Italiýanyň Daşary işler we halkara hyzmatdaşlyk ministrliginiň ilçisi Federiko Faillanyň ýolbaşçylygyndaky Italiýa Respublikasynyň wekiliýeti bilen geçirilen duşuşygyň gün tertibine energetika, ulag, oba we suw hojalygy, bilim, saglygy goraýyş ýaly ugurlarda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň hem-de Italiýanyň arasyndaky köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň torlaryny döretmek boýunça Hereketleriň meýilnamasynyň taslamasyny ara alyp maslahatlaşmagyň meseleleri girizildi.

4-nji dekabrda türkmen wekiliýeti Brýusselde geçirilen “Türkmenistan — Ýewropa Bileleşigi” Bilelikdäki komitetiniň 23-nji mejlisine gatnaşdy. Mejlisde dürli ugurlarda, şol sanda söwda, suw serişdelerini dolandyrmak, metan zyňyndylaryny azaltmak, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ulanmak, ulag, sanlylaşdyrma, bilim, medeniýet ulgamlarynda hyzmatdaşlygy ösdürmegiň meselelerine üns çekildi.

4-5-nji dekabrda paýtagtymyzda geçirilen Türkiýe Respublikasynyň eksport harytlarynyň sergisinde ýokary hilli önümleriň dürli görnüşleri, şol sanda senagat we oba hojalyk pudagy üçin enjamlar, ätiýaçlyk şaýlar, gurluşyk serişdeleri, hojalyk, elektron tehnikalary, öý hojalygy üçin harytlar, dokma önümleri görkezildi. Onuň çäklerinde Türkmen-türk işewürler geňeşiniň nobatdaky maslahaty geçirildi. Onuň esasy maksady geljek üçin ägirt uly mümkinçilikleri hasaba almak bilen, ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmekden ybarat boldy.

5-6-njy dekabrda Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynda utgaşykly görnüşde «Daşary ýurt dillerini öwretmegiň innowasion usullary we tehnologiýalary» atly halkara ylmy-amaly maslahat hem-de sergi guraldy. Olaryň işine Türkmenistandan, şeýle-de daşary ýurtlaryň 30-dan gowragyndan dil bilimi, daşary ýurt dillerini öwretmek boýunça iş alyp barýan professor-mugallymlar, bilermenlerdir hünärmenler, ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleriniň talyplary gatnaşdylar.

5-nji dekabrda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bilen Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýewiň arasynda geçirilen telefon arkaly söhbetdeşligiň dowamynda özara bähbitlilige we hoşniýetli goňşuçylyga esaslanýan gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Şol gün ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynda Özbegistan Respublikasynyň daşary işler ministriniň orunbasary B.Usmanow bilen duşuşyk geçirildi. Duşuşygyň barşynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ugurlar boýunça ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň, sebit we halkara gün tertibiniň meseleleriniň giň toplumy ara alnyp maslahatlaşyldy.

5-nji dekabrda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde utgaşykly görnüşde geçirilen Merkezi Aziýada ýadro ýaragyndan azat zolak hakyndaky Şertnama gatnaşyjy döwletleriň «Bar bolan ýadro ýaragyndan azat zolaklaryň arasyndaky hyzmatdaşlygy berkitmek» atly maslahaty bu Şertnamanyň güýje girmeginiň 15 ýyllygyna bagyşlandy. Duşuşygyň netijeleri boýunça Jemleýji resminama kabul edildi.

5-6-njy dekabrda Malta Respublikasynyň Walletta şäherinde Türkmenistanyň wekiliýetiniň gatnaşmagynda geçirilen Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Daşary işler ministrleriniň geňeşiniň 31-nji mejlisinde Ýewropada we Ýewraziýada howpsuzlygy, ÝHHG-niň netijeli hereket etmegini üpjün etmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Onuň çäklerinde Kipr Respublikasynyň Daşary işler ministrliginiň Döwlet sekretary Andreas Kakuris hem-de Ýewropanyň Daşary gatnaşyklar gullugynyň Gündogar Ýewropa, Russiýa, Merkezi Aziýa we ÝHHG boýunça dolandyryjy direktory Mihael Zibert bilen duşuşyklar boldy. Taraplar hyzmatdaşlyga degişli meseleleriň giň toplumyna garadylar.

6-njy dekabrda ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynda geçirilen «Türkmenistan — Birleşen Milletler Guramasy» strategik maslahat beriş geňeşiniň nobatdaky mejlisinde ileri tutulýan ugurlar boýunça ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Şol gün paýtagtymyzda «Türkmengaz» döwlet konserniniň ýolbaşçylarynyň Türkiýe Respublikasynyň “BOTAŞ” kompaniýasynyň Baş direktory Abdulwahid Fidanyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet bilen duşuşygy geçirildi. Gaz pudagyndaky hyzmatdaşlyk duşuşykda ara alnyp maslahatlaşylan möhüm meseleleriň biri boldy.

6-njy dekabrda Aşgabatda Beýik Ýüpek ýolunyň Hazarýaka şahalaryny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek boýunça halkara bilermenleriň sebitleýin duşuşygy geçirildi. Duşuşygyň esasy maksady Ýüpek ýolunyň Hazar — Wolga geçelgesini Bütindünýä mirasynyň sanawyna hödürlemek işini utgaşdyrmagyň, onuň taslamasyny we “Ýol kartasyny” durmuşa geçirmegiň umumy meýilnamasyny tassyklamakdan ybarat boldy.

7-nji dekabrda Daşary işler ministrliginde Eýran Yslam Respublikasynyň energetika ministri Abbas Aliabadiniň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet bilen geçirilen duşuşygyň dowamynda dürli ugurlarda, şol sanda elektroenergetika, nebitgaz, ulag pudaklarynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

9-njy dekabrda «Halkara parahatçylygy we durnukly ösüşi pugtalandyrmakda bilelikdäki tagallalar» atly halkara maslahata hem-de Halkara Bitaraplyk gününe bagyşlanan çärelere gatnaşmak üçin ýurdumyza sapar bilen gelen BMG-niň Baş sekretarynyň kanunyň hökmürowanlygy we howpsuzlyk edaralary boýunça kömekçisi Aleksandr Zuýewiň arasynda duşuşyk geçirildi. Duşuşykda ýurdumyzyň Bitaraplyk derejesini nazara alyp, BMG-niň degişli edarasy bilen hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de giňeltmegiň meselelerine üns çekildi.

10-njy dekabrda Daşary işler ministrliginde BMG-niň Howpsuzlyk geňeşiniň Terrorçylyga garşy göreşmek boýunça komitetiniň Ýerine ýetiriji direktoratynyň Ýerine ýetiriji direktory Natalýa German bilen geçirilen duşuşykda Türkmenistanyň möhüm ähmiýetli transmilli meseleleri çözmek üçin BMG we onuň hyzmatdaşlary bilen ýakyn hyzmatdaşlygy dowam etdirmäge taýýardygy bellenildi.

Şol gün Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Halkara Migrasiýa Guramasynyň täze bellenen Merkezi Aziýa boýunça sebitleýin utgaşdyryjysy, guramanyň Gazagystandaky wekilhanasynyň ýolbaşçysy Serhan Aktoprak bilen duşuşyk geçirildi. Onuň dowamynda bu düzüm bilen özara hyzmatdaşlygyň meseleleri barada pikir alşyldy, şeýle hem geljek üçin bilelikdäki wezipeler kesgitlenildi.

10-njy dekabrda Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň (ÝUNESKO) Almatydaky sebitleýin edarasynyň direktory Amir Piriç bilen geçirilen duşuşykda abraýly halkara gurama bilen hyzmatdaşlygyň ýokary depginde ösdürilýändigi bellenildi.

10-njy dekabrda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň baýramçylyk dabaralaryna gatnaşmak üçin ýurdumyza gelen Türki Döwletleriň Guramasynyň Aksakgallar geňeşiniň başlygy Binali Ýyldyrym bilen geçiren duşuşygynyň dowamynda taryhy asyrlaryň jümmüşine uzaýan türkmen-türk gatnaşyklaryny mundan beýläk-de ösdürmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

11-nji dekabrda paýtagtymyzda Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesine eýe bolmagynyň 29 ýyllygyna we Halkara Bitaraplyk gününe bagyşlanyp «Halkara parahatçylygy we durnukly ösüşi berkitmekde bilelikdäki tagallalar» atly halkara maslahat geçirildi.

Şol gün Daşary işler ministrliginde geçirilen parahatçylygyň, howpsuzlygyň we durnukly ösüşiň bähbidine Bitaraplygyň dostlary toparynyň ýokary derejedäki mejlisi sebit hem ählumumy hyzmatdaşlygyň möhüm meseleleri boýunça pikir alyşmak üçin netijeli meýdança boldy.

12-nji dekabrda ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynda Eýran Yslam Respublikasynyň daşary işler ministriniň hukuk we halkara işler boýunça orunbasary Kazem Garib-Abadiniň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet bilen geçirilen duşuşykda türkmen-eýran hyzmatdaşlygynyň esasy ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Şweýsariýa Konfederasiýasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Tomas Şteli bilen geçirilen duşuşygyň dowamynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda döwletara gatnaşyklaryň geljegi uly ugurlaryna garaldy. Gepleşikleriň netijeleri boýunça ikitaraplaýyn resminamalara gol çekildi.

13-nji dekabrda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Halkara Gyzyl Haç Komitetiniň (HGHK) Merkezi Aziýadaky sebitleýin wekilhanasynyň ýolbaşçysy Bilýana Miloşewiç bilen geçirilen duşuşygyň barşynda halkara ynsanperwer hukugyny ilerletmek we milli kanunçylyga ornaşdyrmak, Türkmenistanyň Gyzyl Ýarymaý Milli jemgyýeti bilen hyzmatdaşlyk bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Şol gün Daşary işler ministrliginde “Türkmenistanyň Hökümeti bilen BMG-niň arasynda durnukly ösüş ugrunda 2021 — 2025-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň Çarçuwaly maksatnamasynyň” ýolbaşçy komitetiniň utgaşykly görnüşdäki mejlisi geçirildi. Mejlisiň dowamynda Maksatnamanyň ýerine ýetirilişine gutarnykly baha bermek hem-de onuň 2026 — 2030-njy ýyllar üçin indiki tapgyryny işläp taýýarlamak boýunça maslahatlara garaldy.

15-nji dekabrda Owganystana amala aşyran iş saparynyň dowamynda ýurdumyzyň wekiliýeti Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) transmilli gaz geçirijisiniň taslamasynyň durmuşa geçirilmeginde möhüm tapgyr bolan Serhetabat — Hyrat böleginde, optiki-süýümli aragatnaşyk geçirijisinde, “Turgundy” demir ýol bekediniň “gury portundaky” ammarlar toplumynda hem-de Turgundy — Hyrat demir ýolunyň birinji tapgyrynyň Turgundy — Sanabar böleginde alnyp barylýan gurluşyk işleri bilen tanyşdy.

16-njy dekabrda paýtagtymyzda geçirilen Türkmen-amerikan işewürlik maslahatynda işewür toparlaryň arasynda, şol sanda ýangyç-energetika toplumynda, ulag-aragatnaşyk, gurluşyk, innowasion tehnologiýalar, saglygy goraýyş, ekologiýa ulgamlarynda özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Oňa gatnaşmak üçin “Türkmenistan — ABŞ” işewürler geňeşiniň Ýerine ýetiriji direktory Erik Stýuartyň ýolbaşçylygyndaky amerikan işewürleri ýurdumyza geldi.

Şol gün Aşgabatda geçirilen Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-ýapon komitetiniň 15-nji mejlisinde söwda-ykdysady, maliýe, maýa goýum hyzmatdaşlygynyň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Taraplar bilelikdäki geljegi uly taslamalar, önümçilik hyzmatdaşlygynyň ugurlary barada pikir alyşdylar. Mejlisiň jemleri boýunça birnäçe resminama gol çekildi.

16-njy dekabrda Daşary işler ministrliginde «FIT International» kompaniýasynyň ýolbaşçysy Kurt Edwards bilen geçirilen duşuşykda BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan Türkmenistanyň başlangyjy bilen “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilen 2025-nji ýylda bilelikdäki çäreleri guramagyň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

16 — 18-nji dekabrda Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynda geçirilen Eýran Yslam Respublikasynyň «Iran Agrofood» atly 16-njy ýöriteleşdirilen sergisi hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmak we pikir alyşmak üçin netijeli meýdança boldy. Onuň çäklerinde Türkmen-eýran işewürlik maslahaty geçirildi. Onuň gün tertibine iki ýurduň mümkinçilikleri bilen baglylykda, söwdada, oba hojalygynda, azyk önümleriniň önümçiliginde hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Forumyň çäklerinde iki ýurduň hususy pudagynyň wekilleriniň duşuşygy hem-de sergä gatnaşyjylara diplomlary gowşurmak dabarasy geçirildi.

26-njy dekabrda Daşary işler ministrliginde Hytaýyň Kommunistik partiýasynyň Merkezi komitetiniň halkara bölüminiň direktorynyň orunbasary Çen Çžou bilen geçirilen duşuşygyň dowamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Geçen aýda ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynda Ermenistan Respublikasynyň, Özbegistan Respublikasynyň, Gresiýa Respublikasynyň, Oman Soltanlygynyň, Estoniýa Respublikasynyň, Efiopiýa Federatiw Demokratik Respublikasynyň, Braziliýa Federatiw Respublikasynyň, Belgiýa Patyşalygynyň, Daniýa Patyşalygynyň Türkmenistanda täze bellenen Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçileri kabul edildi. Duşuşyklarda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda döwletara gatnaşyklary ösdürmegiň, abraýly halkara düzümler bilen hyzmatdaşlygy giňeltmegiň ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Şeýlelikde, tamamlanan ýylyň dekabr aýynyň möhüm wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda belent sepgitleriň we durnukly ösüşiň, gyzyklanma bildirýän hyzmatdaşlar bilen netijeli dialogy giňeltmegiň ýoluny saýlan Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň bedew bady bilen ynamly öňe barýandygynyň nobatdaky beýany boldy.