Geçen hepdäniň wakalarynda Gahryman Arkadagymyz tarapyndan binýady goýlup, hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän, ykdysadyýetiň ähli ugurlarynda durnukly ösüşi gazanmaga, ýurdumyzyň sebitlerini toplumlaýyn ösdürmäge, halkymyzyň durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmaga, ählumumy parahatçylygyň, abadançylygyň bähbidine hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga gönükdirilen syýasat aýdyň beýanyny tapdy.

31-nji oktýabrda döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda şu ýylyň on aýynda ýurdumyzda alnyp barlan işleriň jemleri jemlenildi. Şu ýylyň ýanwar — oktýabr aýlarynyň deslapky makroykdysady görkezijileri durnukly ösüş häsiýetine eýe boldy. Jemi içerki önümiň ösüşi 6,3 göterime, şol sanda ösüş depgini senagat pudagynda 1,7 göterime, gurluşykda 8,1 göterime, ulag-aragatnaşyk pudagynda 10,4 göterime, söwdada 9,7 göterime, oba hojalygynda 5,2 göterime, hyzmatlar ulgamynda 8,3 göterime deň boldy. 2024-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 10,1 göterim artyp, ykdysadyýetiň pudaklarynda oňyn önümçilik görkezijileri gazanyldy. Hasabat döwründe bölek satuw haryt dolanyşygy geçen ýylyň degişli döwründäkiden 13 göterim, daşary söwda dolanyşygy bolsa 9,2 göterim ýokarlandy. Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasynyň 100 göterim, çykdajy böleginiň meýilnamasynyň 96,3 göterim ýerine ýetirilmegine garaşylýar.

Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2024-nji ýylyň degişli döwrüne görä, 11,9 göterim ýokarlandy. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 3,7 göterim artdy. Şeýle hem Oba milli maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde ýerine ýetirilen işler baradaky maglumatlar beýan edildi.

Hormatly Prezidentimiziň garamagyna geljek ýyl üçin Döwlet býujetiniň we Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň esasy ugurlarynyň hem-de maýa goýum Maksatnamasynyň taslamalary hödürlenildi. Döwlet býujetiniň taslamasy “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyndan” ugur alnyp işlenip taýýarlanyldy. Baş maliýe meýilnamasynyň taslamasynda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna ykdysadyýetiň pudaklaryny, welaýatlary, Aşgabat we Arkadag şäherlerini ösdürmäge maýa goýumlaryň gönükdirilmegi meýilleşdirilýär. Hormatly Prezidentimiz bu resminamanyň möhüm ähmiýetini nygtap, Döwlet býujetiniň taslamasyny Türkmenistanyň Mejlisiniň garamagyna ibermek hakynda degişli hata gol çekdi.

Arkadagly Gahryman Serdarymyz durmuşa geçirilýän döwlet maksatnamalarynyň çäklerinde şu ýylyň on aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemlerini jemläp, onuň netijeleriniň Garaşsyz Watanymyzyň üstünlikli ösýändigini görkezýändigini belledi. Ykdysadyýetiň pudaklarynda özgertmeler üstünlikli dowam edýär. Önümçilik pudaklary yzygiderli döwrebaplaşdyrylýar. Täze kärhanalary gurmaga we bar bolanlaryny döwrebaplaşdyrmaga uly möçberde maýa goýumlar gönükdirilýär. Hormatly Prezidentimiz jemi içerki önümiň durnukly ösüş depginine kanagatlanma bildirdi. Şunuň bilen birlikde, nebitgaz, söwda, ulag-aragatnaşyk toplumlarynda, oba hojalyk pudagynda netijeli işleriň durmuşa geçirilýändigi aýdyldy. Ylym, bilim, saglygy goraýyş, sport, medeniýet ulgamlarynda özgertmeler üstünlikli dowam etdirilýär. Daşary syýasatymyz parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk, özara bähbitli hyzmatdaşlyk kadalaryna berk eýermek esasynda amala aşyrylýar. Häzirki wagtda täze senagat desgalarynyň, ýaşaýyş jaýlarynyň, dynç alyş we saglyk merkezleriniň, mekdepleriň, çagalar baglarynyň, beýleki desgalaryň gurluşyklary dowam edýär.

Mejlisiň ahyrynda döwlet Baştutanymyz Mejlisiň Başlygy D.Gulmanowa ýüzlenip, deputatlaryň halkymyz bilen maslahatlaşyp, täze, 2026-njy ýyla at bermek hem-de onuň nyşanyny kesgitlemek boýunça degişli teklipleri taýýarlamalydygyna ünsi çekdi.

1-nji noýabrda Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Serdar Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda harby we hukuk goraýjy edaralaryň şu ýylyň on aýynda ýerine ýetiren işleriniň netijelerine garaldy. Şeýle-de Garaşsyz Watanymyzyň howpsuzlygyny hem-de asudalygyny üpjün etmek, harby we hukuk goraýjy edaralaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny, işgärler kuwwatyny pugtalandyrmak, sanly ulgamy, döwrebap tehnologiýalary işjeň ornaşdyrmak, harby gullukçylaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

2-nji noýabrda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Balkan welaýatyna iş saparyny amala aşyryp, ýurdumyzyň senagat taýdan ösüşinde we üstaşyr mümkinçilikleriniň durmuşa geçirilmeginde täze tapgyryň açylýandygyny alamatlandyran dabaraly çärelere gatnaşdy. Türkmenbaşy etrabynyň çäginde karbamid öndürýän toplumyň gurluşygyna girişilmegi, Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystan serhedi awtomobil ýolunyň düýbüniň tutulmagy, Esenguly etrabynda agyz suwuny arassalaýjy desganyň, Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän awtomobil köprüsiniň açylmagy mynasybetli dabaralar şolaryň hataryndadyr.

Döwlet Baştutanymyz Gurluşyk we senagat toplumynyň işgärleriniň gününiň öňüsyrasynda geçirilen dabarada çykyş edip, Balkan welaýatyny durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça maksatnamalaýyn işler barada durup geçdi hem-de olaryň ýurdumyzy senagatlaşdyrmakdaky, üstaşyr geçirijilik mümkinçiliklerini ýokarlandyrmakdaky ähmiýetini belledi. Esenguly etrabynda agyz suwuny arassalaýjy desganyň sanly ulgam arkaly geçirilen açylyş dabarasynda bu desganyň ilatyň arassa agyz suw üpjünçiliginiň binýadyny berkitjekdigi nygtaldy. Çünki adamyň saglygy ýurdumyzyň iň gymmatly baýlygydyr. Bir gije-gündiziň dowamynda 20 müň kub metr deňiz suwuny arassalaýan desga 8 gektar çäkde ýerleşip, onda Ýewropanyň iň döwrebap, ýokary hilli tehnologiýalary ornaşdyrylandyr. “Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça 2028-nji ýyla çenli döwür üçin rejelenen görnüşdäki Milli maksatnamasynyň” çäklerinde ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda döwrebap suw desgalary gurlup ulanmaga berilýär.

Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän täze awtomobil köprüsiniň açylyp ulanmaga berilmegi Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi hökmünde Türkmenistanyň eýeleýän ornunyň barha pugtalanýandygynyň aýdyň güwäsi boldy. Ýurdumyzyň ýol-ulag düzümini döwrebaplaşdyrmak boýunça işleriň çäklerindäki bu taslama türkmen gurluşykçylary bilen bilelikde «Altkom» jogapkärçiligi çäkli jemgyýeti tarapyndan ýerine ýetirildi. Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystan serhedine barýan awtomobil ýolunyň ugrunda gurlan bu döwrebap köpriniň umumy uzynlygy 354 metre deňdir. Iki gatnawly, iki sany hereket zolagyndan ybarat bolan awtomobil köprüsiniň ini 21 metr bolup, oňa eltiji ýollaryň umumy uzynlygy 2 müň metre deňdir. Ýurdumyzyň içerki ýol-ulag ulgamyny kämilleşdirmegiň çäklerinde gurlan köpri goňşy döwletleriň arasynda söwda we haryt dolanyşygyny giňeltmäge, ýük daşalyşyny, ýolagçy gatnadylyşyny artdyrmaga hem ýardam eder.

Täze awtomobil ugry Russiýanyň, Gazagystanyň, Türkmenistanyň, Eýranyň, Hindistanyň deňiz, demir ýol, awtomobil ulaglary arkaly daşaýjylar üçin Demirgazyk we Günbatar Ýewropa ýurtlaryna çykmakda ykdysady taýdan netijeli ugur bolup hyzmat eder. Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystan serhedi awtomobil ýolunyň Türkmenbaşy — Garabogaz böleginiň gurluşyk-taslama işleriniň amala aşyrylmagy ýurdumyzyň ulag-logistika kuwwatynyň artmagyna we halkara gatnawlaryň möhüm halkasyna öwrülmegine ýardam berer.

Jemi uzynlygy 207 kilometre barabar boljak döwrebap awtomobil ýoly 4 sany hereket zolagyndan ybarat bolar. Onuň ýer düşeginiň giňligi 27,5 metre, ýol hereket böleginiň giňligi her tarapda 7,5 metre, hereket zolagynyň giňligi bolsa 3,75 metre ýeter. Bir sagatda 580, 24 sagadyň dowamynda 14 müň sany awtoulaga hyzmat etjek ýoluň ugrunda 8 sany awtobus duralgasynyň, awtoduralga meýdançalarynyň, ýangyç guýujy beketleriň we durmuş maksatly binalaryň gurluşyklary hem göz öňünde tutulýar. Awtomobil ýolunyň giriş we çykyş nokatlary maglumat gorly serweri bolan döwrebap wideogözegçilik enjamlary bilen üpjün ediler. Täze ýol-ulag desgalary halkara ulag geçelgeleriniň wajyp bölegi bolar. Köpri we awtomobil ýoly ýurdumyzyň günbatar hem-de demirgazyk sebitleriniň, goňşy döwletleriň arasynda söwda-haryt dolanyşygynyň, ulag, ýolagçy gatnawlarynyň gerimini giňeltmäge ýardam bermek bilen, Türkmenbaşy Halkara deňiz portunda ýük dolanyşygynyň artmagyny şertlendirer.

Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy etrabynda düýbi tutulan karbamid öndürýän toplum ýurdumyzyň himiýa senagatynyň ösüşine saldamly goşant goşar. Uly möçberli maýa goýum taslamalarynyň biri bolup durýan toplumyň gurluşygy Ýaponiýanyň «Mitsubishi Heavy Industries, Ltd.» we Türkiýäniň «Gap Inşaat Ýatyrym we Dyş Tijaret A.Ş.» kompaniýalaryna ynanyldy. Taslamanyň tehnologiýasydyr tilsimatlary, ýagny ammiak önümçiligi Daniýanyň «Topsoe» kompaniýasy, karbamid sintezi Italiýanyň «Saipem», digirlenen karbamid önümçiligi Germaniýanyň «ThyssenKrupp», kömürturşy gazyny gaýtadan önümçilige iberýän tehnologiýasy bolsa Ýaponiýanyň «Mitsubishi Heavy Industries, Ltd.» kompaniýasy tarapyndan ýerine ýetiriler. Döwrebap toplum bir gije-gündiziň dowamynda 2 müň tonna, ýylda bolsa 660 müň tonna ammiak öndürmäge niýetlenip, ol çig mal hökmünde karbamid önümçiliginde peýdalanylar. Umuman, kärhanada bir gije-gündiziň dowamynda 3 müň 500 tonna, ýylda bolsa 1 million 155 müň tonna karbamid döküni öndüriler.

Türkmenistanyň himiýa senagatyny ösdürmegiň strategiýasy ýerli serişdeleri ýokary derejede peýdalanmaga, pudagyň eksport mümkinçiliklerini giňeltmäge gönükdirilendir. Hususan-da, täze toplumyň taýýar önümlerini eksport ýollary arkaly daşamak üçin Gyýanly gämi duralgasyny abatlamak, bar bolan demir ýoly täze topluma çenli uzaltmak, bu toplumy Türkmenistanyň demir ýol ulgamy bilen birleşdirmek göz öňünde tutulýar. Täze kärhanada müňden gowrak iş orny dörediler. Zähmet çekjek hünärmenleriň köpüsi daşary ýurtlaryň ýokary okuw mekdeplerinde taýýarlanyp, olar işlemek üçin ähli zerur şertler bilen üpjün ediler.

Balkan welaýatyna iş saparynyň çäklerinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow «Mitsubishi Heavy Industries, Ltd.» kompaniýasynyň Baş ýerine ýetiriji direktory Eisaku Itony kabul etdi. Duşuşygyň dowamynda häzirki taslamalar, dürli ugurlarda, şol sanda nebitgaz toplumynda, energetika we himiýa senagaty pudaklarynda türkmen-ýapon hyzmatdaşlygynyň strategik mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Işewür netijeli işlemäge döredilýän amatly şertler üçin döwlet Baştutanymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, ýolbaşçylyk edýän kompaniýasynyň öz üstüne alan şertnamalaýyn borçnamalaryny ýokary hilli, öz wagtynda ýerine ýetirjekdigine ynandyrdy.

Döwlet Baştutanymyz «Çalyk Holding» kompaniýalar toparynyň dolandyryjylar geňeşiniň başlygy Ahmet Çalygy hem kabul etdi. Duşuşykda nygtalyşy ýaly, türkmen-türk hyzmatdaşlygy birnäçe ugurlarda, şol sanda energetika, dokma senagaty, gurluşyk we ykdysadyýetiň beýleki pudaklarynda üstünlikli ösdürilýär. Hormatly Prezidentimiz energetika ulgamyndaky taslamalara ünsi çekip, Hazar deňziniň üsti bilen goňşy döwletlere, şol sanda doganlyk Türkiýä we şol ýerden beýleki ýurtlara elektrik energiýasyny eksport etmek mümkinçiliginiň dörejekdigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz Balkan welaýatynda gurluşygyna badalga berlen karbamid öndürýän toplumyň ýurdumyzyň ykdysadyýetini diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmekde uly ähmiýete eýedigini aýdyp, “Çalyk Holding” kompaniýasynyň mundan beýläk-de döwrüň ösen talaplaryna laýyk gelýän tehnologiýalary we enjamlary ornaşdyrmak arkaly, Türkmenistanda taslamalary amala aşyrmak boýunça netijeli işleri geçirjekdigine ynam bildirdi.

Ahmet Çalyk bildirilen uly ynam üçin tüýs ýürekden hoşallygyny beýan edip, ýolbaşçylyk edýän kompaniýasynyň öz şertnamalaýyn borçnamalaryna örän jogapkärçilikli çemeleşjekdigini nygtady.

“Senagat” paýdarlar täjirçilik bankynda türkmen manadynyň dolanyşyga girizilmeginiň 32 ýyllygyna bagyşlanyp “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly: türkmen manadynyň ýurduň durmuş-ykdysady ösüşindäki orny” atly ylmy-amaly maslahat geçirildi. Onuň gün tertibine milli manadyň dolanyşyga girizilmegi bilen, ýurdumyzda gazanylýan ykdysady üstünlikler, milli pul-karz syýasatynyň durmuşa geçirilişi, bank ulgamyna sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy arkaly döwrebap bank hyzmatlarynyň ýola goýulmagy, elektron tölegler ulgamynyň kämilleşdirilmegi, halkara maliýe düzümleri bilen hyzmatdaşlyk ýaly meseleler girizildi.

Geçen hepdede Balkan welaýatynyň edermen daýhanlarynyň «ak altynyň» bereketli hasylyny ýygnamak boýunça şertnamalaýyn borçnamalaryny üstünlikli berjaý edendikleri barada hoş habar gelip gowuşdy. Sebitiň ekerançylary nobatdaky zähmet üstünligini döwletimiz tarapyndan berilýän hemmetaraplaýyn goldawlaryň netijesinde gazandylar. Zähmetkeş daýhanlar mineral dökünler, ýokary hilli tohumlar, dünýäniň öňdebaryjy kompaniýalarynyň döwrebap tehnikalary bilen üpjün edilýär. Ýetişdirilen hasyl üçin hasaplaşyklar öz wagtynda amala aşyrylýar.

Şeýlelikde, geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň içeri we daşary syýasatynyň wezipeleriniň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini aýdyňlygy bilen görkezdi. Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyz ägirt uly ykdysady kuwwatyna, ylmy-tehniki ösüşine, özara bähbitli halkara hyzmatdaşlyga, halkymyzyň döredijilik kuwwatyna we maksada okgunlylygyna daýanmak bilen, ösüşiň täze belentliklerine tarap ynamly öňe barýar.